Υπάρχουν χρώματα που δεν έχουμε δει;

Η όραση μας εξαρτάται από την ικανότητα των ματιών μας να ανιχνεύουν το φως μέσα σε ένα συγκεκριμένο φάσμα συχνοτήτων, το λεγόμενο "ορατό φάσμα". Ωστόσο, υπάρχει πολύ περισσότερο φως έξω από αυτό το φάσμα, που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε. Επομένως, ναι, πιστεύεται πως υπάρχουν χρώματα που οι άνθρωποι δεν έχουμε δει - τουλάχιστον ακόμη!

Η όραση μας στηρίζεται σε τρία είδη φωτοϋποδοχέων στο μάτι μας, οι οποίοι είναι ευαίσθητοι στο κόκκινο, το πράσινο και το μπλε φως. Ο εγκέφαλος μας αναμειγνύει τα σήματα από αυτούς του υποδοχείς για να δημιουργήσει την αίσθηση των χρωμάτων. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν φυσικοί περιορισμοί στο τι βλέπουμε. Μπορούμε ενδεχομένως να φανταστούμε χρώματα εκτός της ανθρώπινης αντίληψης, το βιολογικό μας σύστημα, όμως, έχει όρια.

Ορατό φάσμα

Το ορατό φάσμα ξεκινά από το Ιώδες, πηγαίνει στο Μπλε, έπειτα στο Πράσινο, φτάνει στο Κίτρινο, μετά στο Πορτοκαλί και καταλήγει στο Κόκκινο. Έτσι, δεν μπορούμε να δούμε το υπέρυθρο φως (με μήκος κύματος μεγαλύτερο από αυτό του κόκκινου) ή το υπεριώδες φως (με μήκος κύματος μικρότερο από το βιολετί). 

Όπως είναι γνωστό, κάποια ζώα, όπως τα φίδια, μπορούν να ανιχνεύουν το υπέρυθρο, ενώ κάποια πουλιά και έντομα μπορούν να δουν στο υπεριώδες φάσμα.

Υπάρχουν, επιπλέον, και άνθρωποι που μπορούν να δουν μια ευρύτερη παλέτα χρωμάτων. Οι τετραχρωματικοί άνθρωποι είναι άτομα που διαθέτουν τέσσερις τύπους φωτοϋποδοχέων στο μάτι τους, αντί για τους τρεις που κατά κανόνα υπάρχουν. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιθανόν να μπορούν να δουν περισσότερες διαφορές ανάμεσα σε χρώματα που για τους περισσότερους ανθρώπους θα έμοιαζαν όμοια, ή ακόμα και να διακρίνουν πιο "ζωηρά" χρώματα. Για παράδειγμα, ενώ κάποιος με τριχρωματική όραση βλέπει δύο αποχρώσεις του μπλε ως ίδιες, ένας τετραχρωματικός μπορεί να διακρίνει λεπτές διαφορές ανάμεσά τους.

Υπολογίζεται ότι οι τετραχρωματικοί -που κατά  βάση είναι γυναίκες- έχουν τη δυνατότητα να δουν έως και 100 εκατομμύρια χρώματα, σε αντίθεση με τους τριχρωματικούς που μπορούν να δουν περίπου 1 εκατομμύριο χρώματα! Ωστόσο, παρόλο που διαθέτουν τα φυσικά μέσα, δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι όλοι οι τετραχρωματικοί άνθρωποι αντιλαμβάνονται αυτά τα επιπλέον χρώματα στην πράξη, καθώς σημασία έχει και η εμπειρία του ατόμου με το χρώμα.

Υπάρχουν πολλές έρευνες που μελετούν την τετραχρωματική όραση, αλλά δεν είναι εύκολο να επιβεβαιωθεί πόσο διαδεδομένη είναι. Θεωρούμε πως είναι ένα σπάνιο φαινόμενο, που προσφέρει έναν εντελώς διαφορετικό και πιο πλούσιο κόσμο χρωμάτων. Αυτό φέρνει μια νέα διάσταση στην κατανόηση της όρασης και μας θυμίζει ότι η εμπειρία της πραγματικότητας μπορεί να διαφέρει ριζικά από άνθρωπο σε άνθρωπο.