Θανάσιμος ακαμψία: Όταν τα ζώα προσποιούνται ότι πέθαναν!

Οι στρατηγικές που αναπτύσσουν τα ζώα για να επιβιώσουν, πολλές φορές εντυπωσιάζουν. Μια τέτοια περίπτωση είναι η θανάσιμος ακαμψία, λεγόμενη και ψευδοθάνατος (αγγλικά: tonic immobility ή apparent death).

Πρόκειται για μια αμυντική στρατηγική που χρησιμοποιούν κάποια ζώα, όταν νιώθουν ότι δεν μπορούν να διαφύγουν. Μπαίνουν σε κατάσταση ακινησίας, ώστε να πιστέψουν οι θηρευτές τους  ότι είναι νεκρά, για να αποφύγουν την επίθεση.

Πιο συγκεκριμένα, το ζώο μπορεί να παρουσιάσει ακραία ακινησία,

μειωμένο καρδιακό ρυθμό και αναπνοή, ενώ συχνά μπορεί να εμφανίζεται και με ανοιχτά μάτια. Αυτή η κατάσταση μπορεί να διαρκέσει από λίγα δευτερόλεπτα έως αρκετές ώρες, ανάλογα με το είδος και την απειλή. Παράλληλα, μπορεί να συνδυάσει και άλλες αμυντικές τακτικές, όπως η χρήση καμουφλάζ. Μόλις αισθανθεί ότι η απειλή έχει απομακρυνθεί, το ζώο επανέρχεται σε κανονική δραστηριότητα. 

Τον ψευδοθάνατο χρησιμοποιούν ορισμένα είδη φιδιών, έντομα και ψάρια. Χαρακτηριστικό ζώο που χρησιμοποιεί την τακτική είναι τα οπόσουμ, τα οποία μένουν τελείως ακίνητα, κλείνουν τα μάτια τους, και εκκρίνουν ακόμα και υγρό από το στόμα για να φαίνονται πιο πειστικά νεκρά (κεντρική φωτογραφία).

Πολλά ζώα που χρησιμοποιούν το ψευδοθάνατο, καταφέρνουν πράγματι να σωθούν. Σε αυτό συμβάλει το γεγονός ότι πολλοί θηρευτές, όπως οι αλεπούδες ή οι γύπες,  συχνά χάνουν το ενδιαφέρον τους για ένα «νεκρό» ζώο και αποσύρονται. Αυτό συμβαίνει είτε επειδή ένα ακίνητο ζώο δεν αποτελεί άμεση απειλή, είτε επειδή ορισμένα ζώα προτιμούν φρέσκες και ζωντανές τροφές, καθώς αυτές είναι πιο θρεπτικές.

Αυτή η προσποίηση του θανάτου δεν προκαλεί βλάβη στα ζώα, καθώς είναι μια φυσική αμυντική στρατηγική. Ωστόσο, σε σπάνιες περιπτώσεις, αν το ζώο παραμείνει σε αυτήν την κατάσταση για πολύ χρόνο, μπορεί να αντιμετωπίσει κινδύνους όπως η υποθερμία ή η αφυδάτωση. Επίσης, αν υπάρχει συνεχής κίνδυνος, μπορεί να είναι δύσκολο για το ζώο να επανέλθει γρήγορα σε φυσιολογική κατάσταση.