Το άπιαστο, το επιθυμητό αλλά ανέφικτο, η ιδανική πολιτεία. Ο μύθος της Ουτοπίας πέρασε στο καθημερινό μας λεξιλόγιο, πώς όμως ξεκίνησε και πώς περιγράφηκε η ζωή σε αυτόν τον μυθικό τόπο; Δημιουργός ο Thomas More στο ομώνυμο βιβλίο του Ουτοπία το 1514. Περιγράφει την "καλύτερη σύσταση πολιτείας", όμως το αν την παρουσιάζει ως μια ενδεχόμενη κοινωνία καλύτερης ζωής ή μια σάτιρα δεν είναι απόλυτα σαφές.
Ο More βάζει στην θέση του αφηγητή τον Ραφαήλ Υθλοδαίο, ο οποίος έχει επισκεφθεί την αυτόνομη αυτή κοινότητα, έχει εντυπωσιαστεί από τον πολιτισμό και τον τρόπο ζωής των κατοίκων της και αναλαμβάνει να την παρουσιάσει στους συνομιλητές του.
Το όνομα της Ουτοπίας, λοιπόν, προερχόταν από τον Ούτοπο, τον άνθρωπο που την κατέκτησε και την εκπολίτισε (βέβαια το όνομα Utopia προέρχεται από τα ελληνικά σημαίνοντας "κανένας τόπος"). Ήταν ένα μικρό νησί, σε σχήμα ημισέληνου. Ο φαρδύς όρμος στο κέντρο είχε γαλήνια νερά για να πλέουν τα πλοία, αλλά και κρυφούς βράχους που λειτουργούσαν ως άμυνα. Στο νησί υπήρχαν πενήντα τέσσερις μεγάλες πόλεις, οι κάτοικοι μιλούσαν ακριβώς την ίδια γλώσσα, είχαν ίδια έθιμα και ίδιους θεσμούς. Τρεις έμπειροι πολίτες από κάθε πόλη μαζεύονταν μια φορά κάθε χρόνο στην πρωτεύουσα, την Αμαυρότητα, για να συζητήσουν θέματα που αφορούσαν το κοινό καλό του νησιού. Οι αξιοματούχοι εκλέγονταν ετησίως, από 30 νοικοκυριά ο καθένας και έφταναν τους 200 στο σύνολο. Αυτοί με την σειρά τους εξέλεγαν κυβερνήτη, ενώ όλα τα θέματα συζητούνται στην σύγκλητο και τη συνέλευση.
Στην Ουτοπία οι άνθρωποι ήταν ευγενικοί, χαρούμενοι, έξυπνοι, και τους άρεσε η ηρεμία. Δεν υπήρχε ατομική ιδιοκτησία, καθώς όλοι θεωρούσαν πώς είναι άδικο να κατέχουν κάτι που δεν χρειάζονται. Κάθε δέκα χρόνια οι κάτοικοι άλλαζαν με κλήρο τα σπίτια τους, που φρόντιζαν να διατηρούν όμορφα με περιποιημένους κήπους. Αντίστοιχα, υπήρχαν και στην ύπαιθρο σπίτια που οι κάτοικοι εναλλάσσονταν, διότι όλοι έπρεπε να ζήσουν στην ύπαιθρο, ώστε να μάθουν αγροτικές εργασίες. Εκτός από την γεωγία, όπου απασχολούνταν όλοι ανεξαρτήτως, ασκούσαν και επιπλέον επαγγέλματα, όπως η επεξεργασία του μαλλιού, το χτίσιμο, η σιδηρουργία. Κανείς δεν επιτρεπόταν να μένει άπραγος αλλά ούτε να εξαντλείται, έτσι εργάζονταν έξι ώρες την ημέρα. Τρεις ώρες πριν το μεσημεριανό φαγητό, ξεκουράζονταν για δύο ώρες και έπειτα δούλευαν άλλες τρεις. Στην συνέχεια δειπνούσαν και κοιμόντουσαν οχτώ ώρες. Τα μεσοδιαστήματα αφιερώνονταν σε πνευματική δραστηριότητα. Ο βασικός σκοπός της οικονομίας τους, όσο οι δημόσιες ανάγκες το επέτρεπαν, ήταν όλοι οι πολίτες να μπορούν να είναι απελευθερωμένοι από τον σωματικό μόχθο και να αφιερώσουν τον εαυτό τους στο να αποκτήσουν ελεύθερο και καλλιεργημένο νου. Γιατί εκεί, πίστευαν πως βρίσκεται η ευτυχία της ζωής.
Όσον αφορά την κοινωνική ζωή, ο μεγαλύτερος σε κάθε νοικοκυριό ήταν αυτός που διοικούσε. Οι γυναίκες ήταν υποταγμένες στους άντρες τους, τα παιδιά στους γονείς τους και όλοι οι μικρότεροι στους μεγαλύτερους. Η διαφορά μεταξύ παντρεμένων και ανύπαντρων, φαινόταν και στα ρούχα τους, τα οποία έφτιαχναν μόνοι και διέφεραν μόνο ανάμεσα στα φύλα. Οι προγαμιαίες σχέσεις τιμωρούνταν με ατίμωση, ενώ τιμωρία προβλεπόταν και για την μοιχεία. Γενικά, υπήρχαν πολύ λίγοι νόμοι και αυτοί είχαν βασικό σκοπό να εμποδίσουν την ανατροπή του πολιτεύματος και την υποδούλωση του λαού. Η εκπαίδευση ήταν αυτή που έκανε τους λίγους νόμους να επαρκούν. Τα πιο σοβαρά εγκλήματα τιμωρούνταν με δουλεία.
Οι Ουτοπιανοί ταξίδευαν σε ομάδες παίρνοντας ένα γράμμα από τον κυβερνήτη που όριζε την ημέρα επιστροφής. Δεν έπαιρναν τίποτα μαζί τους, καθώς παντού ήταν σα να βρίσκονται σπίτι τους. Απεχθάνονταν τον πόλεμο, θεωρώντας τον δραστηριότητα που αρμόζει μόνο στα θηρία. Αλλά εκπαιδεύονταν άντρες και γυναίκες για να είναι προετοιμασμένοι να προστατέψουν τη γη τους, αν χρειαστεί.
Στην Ουτοπία υπήρχαν διαφορετικά είδη θρησκείας. Κάποιοι λάτρευαν ως θεό τον ήλιο, το φεγγάρι ή κάποιους πλανήτες. Άλλοι λάτρευαν ανθρώπους που ξεχώρισαν στο παρελθόν για την αρετή τους. Οι περισσότεροι όμως πίστευαν σε μια θεότητα άγνωστη, αιώνια, άπειρη, ανεξήγητη, πέρα από τις δυνατότητες του ανθρώπινου μυαλού, η οποία κυριαρχούσε σε όλο το σύμπαν. Την ονόμαζαν γονιό και της απέδιδαν τη δημιουργία και την εξέλιξη.
Είναι άραγε η Ουτοπία -ακόμα και να έβρισκε έναν τρόπο να υλοποιηθεί- ο ιδανικός τρόπος να συνυπάρξουμε;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου