Γιατί μάθαμε -σχεδόν- όλοι να διαβάζουμε;

Στις προβιομηχανικές κοινωνίες η σχολική εκπαίδευση αφορούσε μόνο λίγους που διέθεταν χρόνο και χρήμα για να μπορέσουν να την παρακολουθήσουν. Η συντρηπτική πλειονότητα των παιδιών επικεντρωνόταν στο να κατακτήσει εργασιακές δεξιότητες, παρέχοντας βοήθεια στις δουλειές του σπιτιού, στα χωράφια ή στις διάφορες κατασκευαστικές εργασίες. Το διάβασμα δεν ήταν απαραίτητο, ούτε και χρήσιμο στην καθημερινή ζωή. Άλλωστε τα χειρόγραφα κείμενα που ήταν διαθέσιμα ήταν σπάνια και ακριβά.

Η εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γιόχαν Γκούτερνμπεργκ το 1454, έθεσε τα θεμέλια για μια σταδιακή αλλαγή, καθιστώντας τα κείμενα και τα έγγραφα προσιτά σε ένα ευρύ κοινό. Βιβλία, φυλλάδια, νομικοί κανόνες γίνονταν όλο και πιο συχνά μέρος της καθημερινότητας. Η αυξανόμενη χρήση του έγγραφου υλικού, με αποκορύφωμα τα τελευταία 50 χρόνια, οδήγησε σε υψηλότερα επίπεδα εναλφαβητισμού, δηλαδή της ικανότητας ανάγνωσης και γραφής σε ένα βασικό επίπεδο. 

Σήμερα, ο εναλφαβητισμός είναι αναμφισβήτητα ο πιο σημαντικός παράγοντας για την σταδιοδρομίας ενός ατόμου. Τόσο σημαντικός που καταλήγει να θεωρείται αυτονόητος, και όχι μόνο για θέσεις υψηλής εξειδίκευσης και απολαβών. Για όσους δεν έχουν αυτήν την ικανότητα, οι επαγγελματικές επιλογές είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Ακόμη και ανειδίκευτες θέσεις εργασίας ενδέχεται να μην είναι διαθέσιμες. 

Το παγκόσμιο ποσοστό εναλφαβητισμού είναι εξαιρετικά υψηλό, με τους άνδρες ηλικίας 15 ετών και άνω στο 90%, και τις γυναίκες να βρίσκονται λίγο χαμηλότερα, στο 82,7%. Αυτή η διαφορά προέρχεται από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, στις οποίες οι γυναίκες συνηθίζεται να ασχολούνται αποκλειστικά με την φροντίδα του σπιτιού. 

Φυσικά, υπάρχουν τεράστιες διαφορές από χώρα σε χώρα. Τα ανεπτυγμένα κράτη έχουν σχεδόν πάντα ποσοστό αλφαβητισμού ενηλίκων 96% ή καλύτερο. Αντίθετα, τα λιγότερο ανεπτυγμένα έθνη έχουν μέσο ποσοστό εναλφαβητισμού μόνο 65%. 

Αξίζει να σημειωθεί πως ο αναλφαβητισμός συνδέεται στενά με την φτώχεια. Οι χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά βρίσκονται στη Νότια Ασία, τη Δυτική Ασία και την υποσαχάρια Αφρική—περιοχές που περιλαμβάνουν επίσης Τις  φτωχότερες χώρες στον κόσμο. Σε αυτές τις περιπτώσεις ενδέχεται να μην υπάρχει διαθέσιμη εκπαίδευση, ή όταν υπάρχει να μην επιλέγεται έναντι της παιδικής εργασίας.

Ποσοστά εναλφαβητισμού ανά χώρα.
Η Ελλάδα υπολογίζεται στο 95,29% (2015).
Το ποσοστό αυτό μας κατατάσσει χαμηλά για τα ευρωπαϊκά δεδομένα.