Το μυστήριο του αρχαίου αιγυπτιακού κόσμου ασκεί μεγάλη γοητεία σε πολλούς επισκέπτες και μελετητές. Τα γιγαντιαία μνημεία καλύπτονται από επιγραφές σε ιερογλυφικά, μια πολύπλοκη γραφή εικονιστικών συμβόλων. Η αποκρυπτογράφηση τους αποτέλεσε το κλειδί για να αποκαλυφθεί ο αρχαίος αιγυπτιακός πολιτισμός.
Πλήθος μελετών προσπαθούσαν μάταια να μεταφράσουν τα ιερογλυφικά, έως ότου ανακαλύφθηκε η διάσημη Στήλη της Ροζέττας, το 1799 από τον στρατό του Ναπολέοντα. Κατασχέθηκε από τους Βρετανούς, μεταφέρθηκε στο Βρετανικό Μουσείο και τα τελευταία 200 χρόνια εκτίθεται εκεί, αποτελώντας μάλιστα ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του μουσείου.
Η χαραγμένη, γκρίζα πλάκα γρανοδιορίτη αποτελεί ανυπολόγιστης αξίας αρχαιολογικό εύρημα, όχι χάρη στην αισθητική της, αλλά λόγω του τριμερούς διατάγματος που φέρει. Όπως μας είναι σήμερα γνωστό, η πέτρα αποτελούσε μέρος μιας σειράς στηλών που είχαν αναγερθεί σε διάφορα σημεία της Αιγύπτου εξιστορώντας τα επιτεύγματα του Πτολεμαίου Ε' και αποτίνοντας του τιμές. Πάνω της υπάρχουν χαραγμένα τρία πανομοιότυπα κείμενα, γραμμένα σε τρεις διαφορετικές γραφές: σε ιερογλυφικά, που αποτελούσαν την ιερή γραφή των ναών, σε Αιγυπτιακή δημοτική, την γλώσσα δηλαδή που χρησιμοποιούσαν οι αιγύπτιοι στην καθημερινή τους ζωή και σε αρχαία Ελληνικά, καθώς η Δυναστεία των Πτολεμαίων που βρισκόταν στην εξουσία είχε ελληνική καταγωγή -μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου από τον Μέγα Αλέξανδρο το 322 π.Χ.- καθιστώντας την ελληνική ευρέως διαδεδομένη.
 |
| Στήλη της Ροζέττας, Αίγυπτος, 196 π.Χ. Πηγή: British Museum |
Η ανακάλυψη της Στήλης της Ροζέττας κίνησε άμεσα το ενδιαφέρον των μελετητών. Οι δύο πρώτες γραφές ήταν σχεδόν αδύνατο να γίνουν κατανοητές, τα αρχαία ελληνικά όμως ήταν γνωστά, προσφέρωντας έτσι ένα σημείο εκκίνησης για την αντιπαράθεση των τριών κειμένων. Καθώς το όνομα "Πτολεμαίος" αναφερόταν σε επανάληψη, αναγνωρίστηκαν οι χαρακτήρες των ιερογλυφικών που αποτυπώνουν το όνομα. Και ενώ κάποια γράμματα μπορούσαν να αναγνωριστούν, η γλώσσα στο σύνολό της δεν μπορούσε. Η αποκρυπτογράφηση έκρυβε σημαντικές δυσκολίες. Οι χαρακτήρες αφορούσαν γράμματα, συλλαβές, λέξεις, ή ήταν ιδεογραφικά σύμβολα που αντιπροσωπεύουν μια ιδέα ή μια δράση;
Η απάντηση δόθηκε το 1822 από τον γάλλο γλωσσολόγο Jean-François Champollion, ο οποίος συνδυάζοντας και τα Κοπτικά, κατάλαβε τη δομική λογική της αρχαίας αιγυπτιακής γλώσσας και μέχρι σήμερα θεωρείται πατέρας της αιγυπτιολογίας. Όπως ανακάλυψε, τα ιερογλυφικά σε κάποιες περιπτώσεις ήταν ιδεογράμματα, αναπαριστώντας ένα αντικείμενο - για παράδειγμα ο χαρακτήρας του λιονταριού σήμαινει "λιοντάρι"- είχαν όμως και φωνητική αντίστοιξη -το σύμβολο του λιονταριού σημαίνει και το γράμμα "λ". Mια ενδιαφέρουσα υποσημείωση είναι πως ο Champollion, στην πραγματικότητα δεν είδε ποτέ την Στήλη της Ροζέττας, αλλά αποκρυπτογράφησε τα ιερογλυφικά μέσα από εκμαγεία της πέτρας που κυκλοφόρησαν στην Ευρώπη.
 |
| Αιγυπτιακή Γραμματική του Champollion, Παρίσι, 1836 Πηγή: British Museum |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου