Ορθόδοξη και Καθολική Εκκλησία: Σε τι διαφωνούν;

Ο Χριστιανισμός είναι η μεγαλύτερη θρησκεία, με περισσότερους από 2,4 δισεκατομμύρια πιστούς σε όλο τον κόσμο. Η Εκκλησία του, όμως, δεν είναι ενιαίο σώμα, καθώς υπάρχουν διαφορετικές πρακτικές, πεποιθήσεις και δόγματα. Ο πιο κεντρικός διαχωρισμός είναι μεταξύ της Καθολικής και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που συχνά αναφέρεται και ως Δυτική και Ανατολική Εκκλησία αντίστοιχα. Η Ορθοδοξία είναι κυρίαρχη πίστη στην Ελλάδα, τη Ρωσία, την Σερβία και άλλες χώρες, ενώ ο Καθολικισμός επικρατεί μεταξύ άλλων στην Ιταλία, όπου βρίσκεται και η έδρα το Βατικανό, στην Βραζιλία, στις Φιλιππίνες.   

Αφορμή για την διάσπαση αυτή στάθηκε το Μεγάλο Σχίσμα του 1054, όταν η ένταση μεταξύ εκπροσώπων των δύο πλευρών επισφράγισε την διαίρεση που μακραίωνα είχε καλλιεργηθεί. Η ανατολή και η δύση σε όλη την χριστιανική ιστορία φαίνεται να χάραζαν διαφορετικούς δρόμους, λόγω γλωσσικών και εθνολογικών διαφορών, δημιουργώντας μια αποξένωση που όλο και επιδεινωνόταν.  

Σε πολλούς τομείς, κεντρικής μάλιστα σημασίας, υπάρχει δογματική συμφωνία, όπως η φύση του Ιησού, η ζωή της Υπεραγίας Θεοτόκου, των αγίων, τα μυστήρια και άλλα. Ορισμένα ζητήματα ερμηνεύονται διαφορετικά, οδηγώντας σε διαφορετικές πρακτικές και τελετουργίες, όπως η χρήση ζυμωτού ή άζυμου ψωμιού στην Ευχαριστία, ο ρόλος των εικόνων στη λατρεία, η εμφάνιση των ιερέων. Οι πιο σημαντικές διαφωνίες όμως είναι δύο: η εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος και ο ρόλος του Πάπα. 

Η Ορθόδοξη Εκκλησία διδάσκει ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται μόνο από τον Πατέρα, όπως εκφράζεται στην αρχική εκδοχή του Συμβόλου της Πίστεως ("τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον"), ενώ η Καθολική ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται τόσο από τον Πατέρα όσο και από τον Υιό. Αυτό το δόγμα συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά στο Σύμβολο της Πίστεως από την Τρίτη Σύνοδο του Τολέδο το 589 μ.Χ., και υιοθετήθηκε επίσημα από τη Δυτική Εκκλησία τον 11ο αιώνα. Η προσθήκη δικαιολογήθηκε υποστηρίζοντας ότι διευκρινίζει τη σχέση μεταξύ των προσώπων της Αγίας Τριάδας, δείχνοντας ότι ο Υιός είναι ίσος με τον Πατέρα. Σύμφωνα με την Ανατολική Εκκλησία, η προσθήκη αυτή υπονοεί ότι ο Υιός έχει ξεχωριστή ταυτότητα, γεγονός που υπονομεύει την ενότητα και την ισότητα των τριών μερών της Αγίας Τριάδας.

Όσον αφορά τον Πάπα, σύμφωνα με το Καθολικό δόγμα, πρόκειται για τον διάδοχο του Αγίου Πέτρου, ο οποίος έχει την υπέρτατη εξουσία στην παγκόσμια Εκκλησία, συμπεριλαμβανομένης της εξουσίας να ορίζει το δόγμα και να κάνει αλάνθαστες δηλώσεις σε θέματα πίστης. Η Ορθόδοξη Εκκλησία απορρίπτει την πρωτοκαθεδρία του Πάπα και τονίζει τη συνοδική φύση της Εκκλησίας, όπου όλοι οι επίσκοποι είναι ίσοι στην εξουσία. Το ζήτημα της παπικής υπεροχής, εκτός από θεολογικό έχει υπάρξει και έντονα πολιτικό, διότι ο ρόλος του ιστορικά δεν αφορά μόνο την ιεραρχία εντός της Εκκλησίας, αλλά το ευρύτερο διεθνές πολιτικό περιβάλλον. Η εξουσία του Πάπα, που η Ορθόδοξη Εκκλησία φαίνεται απίθανο να αποδεχτεί και η Καθολική απίθανο να εγκαταλείψει, αποτελεί και τον κυριότερο λόγο που όλες προσπάθειες για επανένωση των δύο Εκκλησιών απέτυχαν.