Για τα περισσότερα από τα σώματα του ηλιακού μας συστήματος δεν είναι γνωστή η ακριβής εποχή της πρώτης παρατήρησης και της ονοματοδοσίας τους, καθώς χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ωστόσο, η συσχέτιση που έκαναν οι αρχαίοι πολιτισμοί ανάμεσα στον έναστρο ουρανό και το πάνθεό τους είναι προφανής. Κάθε πλανήτης εμφάνιζε διαφορετικά χαρακτηριστικά και αυτά παρέπεμπαν σε θεότητες που ένιωθαν πως πρέπει να τους αποδοθεί τιμή.
Ερμής
Ο κοντινότερος πλανήτης στον Ήλιο ήταν σχετικά δύσκολο να παρατηρηθεί στον ουρανό γιατί βρίσκεται πάντα κοντά του. Ωστόσο, καταγραφές του υπάρχουν από τον 14ο αιώνα π.Χ. από Ασσύριους αστρονόμους, αναφέροντάς τον ως "ο πλανήτης που πηδάει". Πράγματι, με ταχύτητα που ξεπερνά τα 170.000 χιλιόμετρα την ώρα, ο Ερμής είναι ο γρηγορότερα κινούμενος πλανήτης. Στην Ελλάδα, χάρη σε αυτήν την φευγαλέα του κίνηση του δόθηκε το όνομα του γοργοπόδαρου αγγελιοφόρου των θεών, του Ερμή. Οι Ρωμαίοι, στην συνέχεια, του έδωσαν το όνομα του ταυτόσημου θεού Mercury.
Αφροδίτη
Είναι το πιο λαμπρό αντικείμενο στο νυκτερινό ουρανό -μετά την Σελήνη-, αφού κατά την περιφορά της φτάνει πιο κοντά στην Γη από οποιονδήποτε άλλο σώμα. Αυτό την κάνει εύκολα ορατή, επομένως και γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων. Καθώς ήταν το πιο εντυπωσιακό άστρο, το όνομά της συνδέθηκε με θεότητες της ομορφιάς και του έρωτα. Οι Έλληνες την ονόμασαν Αφροδίτη, και οι Ρωμαίοι αντίστοιχα Venus. Στο παρελθόν, έχει ονομαστεί και Εωσφόρος (που σημαίνει "αυτός που φέρνει την αυγή") όταν εμφανιζόταν το πρωί και Έσπερος όταν εμφανιζόταν το βράδυ. Η διάκριση αυτή διατηρείται και σήμερα, καθώς την αυγή την αποκαλούμε Αυγερινό, ενώ το σούρουπο Αποσπερίτη.
Ο πλανήτης μας είναι ο τρίτος κατά σειρά από τον Ήλιο, και η ιστορία της ονομασίας του είναι αρκετά μπερδεμένη. Οι αρχαίοι πολιτισμοί ήταν δύσκολο ή αχρείαστο να τον ονοματίσουν, καθώς δεν αντιλαμβάνονταν ότι ήταν ένα σώμα όπως τα υπόλοιπα που έβλεπαν στον ουρανό. Το ελληνικό όνομα Γη συνδέεται με την Γαία, μία από τις πρώτες κοσμικές υπάρξεις για την αρχαιοελληνική μυθολογία και μητέρα των πάντων. Ωστόσω, ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζουν οι ξενόγλωσσες αποδόσεις του. Τόσο το λατινικό Terra, όσο και το αγγλωσαξονικό Earth σημαίνει "το έδαφος" πάνω στο οποίο στεκόμαστε ή γενικά ελληλεπιδρούμε. Έτσι, ο πλανήτης μας είναι ο μόνος που σπάει την παράδοση της θεϊκής ονομασίας.
Το ερυθρό του χρώμα οδήγησε στον χαρακτηρισμό "Κόκκινος πλανήτης". Γνωρίζουμε σήμερα πως το χρώμα αυτό οφείλεται στο τριοξείδιο του σιδήρου που υπάρχει στην επιφάνειά του. Στην αρχαιότητα, όμως, το κόκκινο χρώμα του συνδέθηκε με το αίμα και τον θάνατο, δίνοντάς του ονόματα θεών που συνδέονται με τον πόλεμο. Αρχικά, οι Βαβυλώνιοι τον ονόμασαν Nergal, οι Έλληνες Άρη και οι Ρωμαίοι Mars.
Δίας
Ο γίγαντας πλανήτης Δίας είναι ο μεγαλύτερος του ηλιακού μας συστήματος, με μεγάλη μάλιστα διαφορά. Η μάζα του είναι μεγαλύτερη από την μάζα όλων των υπολοίπων μαζί. Η επιβλητικότητά του στον ουρανό του χάρησε το όνομα του αρχηγού στο πάνθεον. Ως Δίας για τους Έλληνες και Jupiter για τους Ρωμαίους έγινε ο βασιλιάς των ουρανών. Οι 80 και πλέον δορυφόροι του, έχουν επίσης πάρει ονόματα από μυθολογικές μορφές που σχετίζονται με τον Δία, για παράδειγμα ερωμένες ή απόγονοι του (για παράδειγμα Καλλιστώ ή Πασιθέα).
Κρόνος
Ο Κρόνος, θεωρούταν για αιώνες το άκρο του ηλιακού συστήματος, καθώς ήταν ο πιο απομακρυσμένος από τους πλανήτες που είχε παρατηρηθεί με γυμνό μάτι. Είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος και η ονομασία του συνδέθηκε με τον προηγούμενό του. Οι Έλληνες του έδωσαν το όνομα του τιτάνα Κρόνου, ο οποίος ήταν πατέρας του Δία και ηγέτης των θεών πριν από αυτόν. Παράλληλα ήταν διαχειριστής του χρόνου και των εποχών, έτσι λατρευόταν ως θεότητα της συγκομιδης, στοιχείο που πιθανόν συνδέθηκε και με το ότι ο Κρόνος ήταν ο αργότερος σε κίνηση. Όταν οι Ρωμαίοι, τον προσάρμοσαν στο πάνθεο τους τον ονόμασαν Saturn.
Ουρανός
Ο Ουρανός είναι ο πρώτος πλανήτης που ανακαλύφθηκε με την χρήση τηλεσκοπίου, από τον αστρονόμο William Herschel το 1681. Η ονοματοδοσία του υπήρξε δύσκολη υπόθεση. Ο ίδιος ο Herschel πρότεινε να ονομαστεί "Georgium Sidus" (Αστέρας του Γεωργίου) προς τιμήν του τότε βρετανού βασιλία Γεωργίου Γ'. Η πρόταση όμως που επικράτησε ήταν αυτή του αστρονόμου Johann Bode και το όνομα Ουρανός. Κατά την ελληνική μυθολογία ο Ουρανός ήταν η προσωποποίηση του ουράνιου θόλου και ο κυρίαχος της πρώτης γενιάς στην Γη. Με την ονομασία αυτή συνεχίστηκε η διαδοχικότητα των μυθολογικών γενεών, που εμφανίζονταν και στους προηγούμενους πλανήτες: Ο Ουρανός ήταν πατέρας του Κρόνου, ο Κρόνος πατέρας του Δία, και ο Δίας του Άρη.
Ποσειδώνας
Ο Ποσειδώνας βρίσκεται πιο μακριά από τον Ήλιο από όλους τους πλανήτες και εθεάθη για πρώτη φορά με τηλεσκόπιο το 1846 από τον Γερμανό αστρονόμο Johann Gottfried Galle, χάρη στους μαθηματικούς υπολογισμούς των Urbain Le Verrier και John Couch Adams. Υπήρξε συζήτηση για την ονομασία του πλανήτη, αλλά τελικά επικράτησε η παράδοση των θεϊκών ονομάτων. Ο πλανήτης έχει ένα ζωηρό μπλε χρώμα, όπως ένας ωκεανός, έτσι επιλέχθηκε το όνομα του θεού της θάλασσας Ποσειδώνα. Η διεθνής ονομάσία του, Neptune, προέρχεται και πάλι από τον αντίστοιχο ρωμαϊκό θεό.
Πλούτωνας
Ο Πλούτωνας, ταξινομήθηκε ως πλανήτης το 1930 και του αφαιρέθηκε ο χαρακτηρισμός το 2006. Όταν λοιπόν, είχε ανακοινωθεί η ανακάλυψη ενός ένατου πλανήτη, μια 11χρονη Αγγλίδα μαθήτρια, η Venetia Burney, είπε στον παππού της την ιδέα της να ονομαζόταν αυτός ο πλανήτης Πλούτωνας (Pluto στα αγγλικά), από τον θεό του κάτω κάσμου. Ο παππούς της προώθησε την ιδέα της στο Παρατηρητήριο και το όνομα τελικά επιλέχθηκε, καθώς φάνηκε να ταιριάζει τέλεια για το μικρό αυτό σώμα που καλύπτεται από σκοτάδι και κρύο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου