Πού είναι θεσμοθετημένη η θανατική ποινή;
Περίπου 50 χώρες εξακολουθούν να διατηρούν και να εφαρμόζουν τη θανατική ποινή, μεταξύ αυτών η Κίνα, η Ινδία και οι ΗΠΑ. Σε κάποιες από αυτές νομιμοποιείται σε περιπτώσεις ανθρωποκτονίας ή βιασμού, ενώ σε άλλες θεωρείται αναγκαία για την εξάλειψη της εμπορίας ναρκωτικών, της τρομοκρατίας ή της οικονομικής διαφθοράς. Τέλος σε μερικές χώρες χρησιμοποιείται από τους κρατούντες για την εξόντωση των πολιτικών αντιπάλων τους.
Στα δύο τρίτα του πλανήτη έχει καταργηθεί για όλα τα εγκλήματα, μικρός αριθμός χωρών την έχουν καταργήσει κρατώντας μια διαφοροποίηση για τα εγκλήματα που τελούνται σε καιρό πολέμου, ενώ σε κάποιες άλλες είναι θεσμοθετημένη, αλλά στην πράξη έχει καταργηθεί, καθώς δεν έχει εκτελεστεί κανείς τα τελευταία 10 χρόνια.
Οι χώρες με τις περισσότερες εκτελέσεις για το έτος 2021 ήταν το Ιράν, η Αίγυπτος και η Σαουδική Αραβία. Οι πιο συνηθισμένες πρακτικές εκτέλεσης ήταν ο απαγχονισμός και ο πυροβολισμός. Η θανατηφόρα έγχυση χρησιμοποιείται στις περισσότερες εκτελέσεις στις ΗΠΑ και ο αποκεφαλισμός με σπαθί στην Σαουδική Αραβία.
 |
| Χάρτης στατιστικών θανατικής ποινής 2021 Κίτρινο: Καταργημένη για όλα τα εγκλήματα Γκρι ανοιχτό: Καταργημένη για κοινα εγκλήματα Γκρι σκούρο: Καταργημένη στην πράξη Μαύρο: Σε ισχύ Πηγή: Διεθνής Αμνηστία |
Τα επιχειρήματα για την κατάργηση ή την επαναφορά της
- Το στοιχείο του ανεπανόρθωτου
Το πλέον προφανές χαρακτηριστικό της θανατικής ποινής είναι πως στις περιπτώσεις που εφαρμοστεί και έπειτα αποδειχθεί αδικία ή δικαστική πλάνη, είναι αδύνατον να επανορθωθεί. Το χαρακτηριστικό αυτό χρησιμοποιείται ως βασικό επιχείρημα από τους υποστηρικτές της κατάργησής της, ενώ όσοι τάσσονται υπέρ της εφαρμογής θανατικής ποινής ισχυρίζονται πως είναι μεν σωστό ως επιχείρημα, αλλά ταυτόχρονα παραπλανητικό. Κάθε ποινή όταν εκτελεστεί είναι ανεπανόρθωτη, εκτός από τη χρηματική. Η ισόβια κάθειρξη, που λειτουργεί σε αντικατάσταση της, επίσης «τερματίζει» το μέλλον ενός αδικημένου κατάδικου. Όπως υποστηρίζεται η θανατική ποινή θα πρέπει να εφαρμόζεται στα πλαίσια ενός ακέραιου συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, όπου θα αποφεύγεται η έκδοση πλανημένων αποφάσεων ή, στο μέτρο που αυτό δεν είναι εφικτό, θα αποφεύγεται η επιβολή της θανατικής ποινής σε περίπτωση ύπαρξης και της παραμικρής υπόνοιας για ενδεχόμενο εκδόσεως πλανημένης απόφασης.
- Η συμβολή στην μείωση της εγκληματικότητας
Μεγάλη είναι και η κουβέντα για το πώς τελικά επιδρά η ύπαρξη θανατικής ποινής στην εγκληματικότητα που εμφανίζει μια κοινωνία. Πολλοί φαίνεται να πιστεύουν πως η απειλή της εκτέλεσης αποτρέπει ενδεχόμενους εγκληματίες, διαχωρίζοντας μάλιστα όσους εγκληματούν με θολωμένο μυαλό και αψηφώντας την απειλή του θανάτου -οι οποίοι δεν υπάγονται ούτως ή άλλως στις περιπτώσεις επιβολής της- από τους «επαγγελματίες εγκληματίες», στους οποίους έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα.
Η αποτρεπτική της δύναμη δεν έχει αποδειχτεί από επιστημονικές έρευνες, ενώ χώρες που την κατάργησαν δεν παρουσίασαν σημαντική αύξηση των εγκλημάτων. Αντίθετα αναφέρεται συχνά το παράδειγμα των ΗΠΑ, που ενώ κάποιες πολιτείες διατηρούν την ποινή του θανάτου, τα αμερικανικά ποσοστά ανθρωποκτονιών είναι από τα υψηλότερα στον βιομηχανικό κόσμο. Αναμφισβήτητα, η θανατική ποινή, εξουδετερώνοντας οριστικά τον κατάδικο, τον εμποδίζει να επαναλάβει το έγκλημα. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ο θανατοποινίτης θα το επαναλάμβανε, αν ζούσε.
Η σκληρότητα της θανατικής ποινής φαίνεται να είναι ένα επιχείρημα κοινά αποδεκτό. Πέρα από τον φυσικό πόνο που προκαλείται στην εκτέλεση, η ψυχική τυραννία του μελλοθάνατου είναι ανυπολόγιστη. Ο καταδικασμένος σε θάνατο έχει το μοναδικό «προνόμιο» να γνωρίζει με βεβαιότητα τον επικείμενο θάνατό του, πράγμα που τον τοποθετεί πέρα από τα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης.
Σημαντικότατος παράγοντας είναι και το ότι η θανατική ποινή δίνει το περιθώριο της αφαίρεσης ανθρώπινης ζωής από την κρατική εξουσία, καθιστώντας την επικίνδυνη για το τι δύναμη μπορεί να ασκήσει η πολιτεία σε ένα άτομο. Το να αξίζουν κάποιοι άνθρωποι τον θάνατο, προϋποθέτει πως το κράτος είναι σε θέση να καθορίσει ποιοι είναι αυτοί. Και η κρίση του μπορεί ανά πάσα στιγμή να καθορίσει και άλλους.
Υποστηρικτές της κατάργησης της θανατικής ποινής, τονίζουν πως στις χώρες που ισχύει, επιβάλλεται δυσανάλογα σε διάφορες κοινωνικές ομάδες, με εφαρμογή κυρίως σε βάρος των φτωχών ή των φυλετικών και εθνικών μειονοτήτων. Συχνή είναι και η χρήση της ως μέσο πολιτικής καταπίεσης. Από την άλλη πλευρά όσοι τάσσονται υπέρ, αποδέχονται την δύναμη που δίνεται στο κράτος, διατείνονται όμως πως η κρατική εξουσία για να παρέχει στην ανθρώπινη ζωή τη νομική προστασία, πρέπει να διασφαλίζει προηγουμένως την αυτοπροστασία της.
Η Παγκόσμια Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναγνωρίζει το δικαίωμα του κάθε ατόμου για τη ζωή και αναφέρει κατηγορηματικά ότι δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται κανένας σε βασανιστήρια ή σε σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία. Η επιβολή θανάτου αποτελεί σίγουρα παραβίαση του δικαιώματος στην ζωή. Αφορά, όμως, κατά κανόνα εγκληματίες που αφαίρεσαν αυτό το δικαίωμα από κάποιον ή κάποιους άλλους.
Η αντιπαραβολή αυτή δημιουργεί ένα επιχείρημα με έντονα συναισθηματική φόρτιση, είναι όμως κομβικής σημασίας, καθώς εμπλέκει την δικαιοσύνη με την εκδίκηση. Η καθολικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην ουσία της υπάρχει για να προστατεύει όσους βρίσκονται υπό απειλή. Το να υπάρχουν σε μια κοινωνία τέρατα, της δίνει το δικαίωμα να γίνει μια κοινωνία τεράτων;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου