Ιερουσαλήμ: ο ιερός τόπος τριών θρησκειών

Η Ιερουσαλήμ, ή Ιεροσόλυμα όπως συχνά αναφέρεται, είναι μία από τις παλαιότερες πόλεις στον κόσμο, αλλά αυτό που την κάνει ξεχωριστή είναι πως αποτελεί μοναδικό σταυροδρόμι θρησκειών. Στην μικρή της Παλιά Πόλη βρίσκονται κάποια από τα σημαντικότερα προσκυνήματα για τις τρεις μεγαλύτερες μονοθεϊστικές θρησκείες: τον Ιουδαϊσμό, τον Χριστιανισμό και τον Μουσουλμανισμό. Προσκυνητές από όλο τον κόσμο έχουν ελεύθερη πρόσβαση στους εκάστοτε τόπους λατρείας, δημιουργώντας μια συνύπαρξη που δεν εμφανίζεται πουθενά αλλού στον κόσμο. Η θρησκευτική σπουδαιότητα της πόλης την κάνει εξαιρετικά ευαίσθητη διπλωματικά, έχοντας αποτελέσει σημείο ανάφλεξης παγκόσμιων εντάσεων. 

Πώς λοιπόν συγκεντρώθηκαν όλα εκεί; Καταρχάς, η Ιερουσαλήμ έχει "αλλάξει χέρια" αρκετές φορές. Έχει κατακτηθεί, καταστραφεί και χτιστεί ξανά και ξανά, αποτελώντας κομμάτι της ιστορίας αρκετών λαών, και των θρησκειών τους αντιστοίχως. Πρωτεύουσα του βασιλείου του Ισραήλ, μετέπειτα διοικήθηκε από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, στην συνέχεια Άραβες και Σταυροφόροι διεκδίκησαν τον έλεγχο της, καταλαμβάνοντας την εναλλάξ. Το καθεστώς της ακόμα και σήμερα είναι αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα σε Ισραήλ και Παλαιστίνη, καθώς το Ισραήλ την ανακήρυξε πρωτεύουσά του το 1949, αλλά το ανατολικό τμήμα της πόλης θεωρείται από τη διεθνή κοινότητα κατεχόμενο τμήμα της Παλαιστίνης. 

Οι έντονες συγκρούσεις που έχουν υπάρξει τα τελευταία δύο χιλιάδες χρόνια μεταξύ πιστών του Ιουδαϊσμού, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ, έχουν ως αποτέλεσμα πολλοί να θεωρούν ότι πρόκειται για πολύ διαφορετικές διδασκαλίες, ωστόσο  στην πραγματικότητα πρόκειται για θρησκείες που ανήκουν στην ίδια "οικογένεια", τις λεγόμενες Αβρααμικές θρησκείες, εμφανίζοντας κοινά στοιχεία. Πρώτον και κυριότερο πρόκειται για θρησκείες που πιστεύουν στην ύπαρξη μίας και μοναδικής παντοδύναμης θεϊκής οντότητας. Επιπλέον, οι ιστορίες τους έχουν κοινή ρίζα τη βιβλική φιγούρα του Αβραάμ, ενός συμβόλου της πίστης και της υπακοής στον Θεό. Ο μεγάλος γιος του, Ισμαήλ θεωρείται πρόγονος όλων των μουσουλμάνων, ενώ αντίστοιχα από το νεότερο γιο Ισαάκ προέρχονται όλοι οι εβραίοι και χριστιανοί. Τα ιερά βιβλία των θρησκειών αυτών μοιράζονται αναφορές και ιστορίες, όπως για παράδειγμα το πρωπατορικό αμάρτημα, ωστόσο διαφοροποιούνται στο πώς αντιμετωπίζουν σημαίνουσες μορφές, όπως ο Ιησούς, αλλά και στον τρόπο που ασκούνται. Ο δρόμος και των τριών θρησκειών περνά και από την Ιερουσαλήμ.

Η Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ εκτείνεται μόλις σε 0,9 τετραγωνικά χιλιόμετρα και χωρίζεται σε τέσσερις συνοικίες: εβραϊκή, αρμένικη, χριστιανική και μουσουλμανική. Κάθε τέταρτο αντιπροσωπεύει την δική του κοινότητα, με μεγαλοπρεπή μνημεία σε απόσταση λίγων μόλις μέτρων.

Εβραίοι που προσεύχονται
μπροστά στο Δυτικό Τείχος

Στην εβραϊκή συνοικία βρίσκεται το Δυτικό Τείχος ή Τείχος των Δακρύων, απομεινάρι του τοίχου του Ναού του Σολομώντα, που σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση αποτελεί τον πιο ιερό χώρο λατρείας για τον Ιουδαϊσμό. Εβραίοι από όλο τον κόσμο επισκέπτονται αυτό το μέρος για να προσευχηθούν μπροστά στο τείχος και να συνδεθούν με την κληρονομιά τους. Άλλωστε, η Ιερουσαλήμ θεωρείται η πιο ιερή πόλη στον Ιουδαϊσμό, η προγονική πατρίδα του εβραϊκού λαού, η γη της επαγγελίας. Οι Εβραίοι έξω από την Ιερουσαλήμ προσεύχονται στραμμένοι προς την κατεύθυνση της.

Η αρμένικη συνοικία είναι η μικρότερη από τις τέσσερις. Αποτελεί ένα από τα παλαιότερα αρμενικά κέντρα στον κόσμο και ο πληθυσμός της συγκαταλέγεται στους χριστιανούς.  

Ναός της Αναστάσεως

Μέσα στη χριστιανική συνοικία βρίσκονται τα ιερότερα σημεία της χριστιανικής πίστης, καθώς στην Ιερουσαλήμ διαδραματίστηκε η ιστορία των παθών, της σταύρωσης, του θανάτου και της ανάστασης του Ιησού. Στο Ναό της Αναστάσεως βρίσκεται ο Γολγοθάς όπου σταυρώθηκε ο Ιησούς, ο Πανάγιος Τάφος όπου εναπόθεσαν τη σορό του και έγινε η ανάστασή του. Στην ευρύτερη περιοχή των Ιεροσολύμων βρίσκονται και άλλα σημαντικά σημεία του χριστιανισμού όπως ο Κήπος της Γεσθημανής, το Όρος των Ελαιών, αλλά και ο τάφος της Παναγίας. Εκατοντάδες χιλιάδες χριστιανοί επισκέπτονται όλα αυτά τα προσκυνήματα.

Τέλος, στην μουσουλμανική συνοικία βρίσκεται το  Τέμενος Αλ-Άκσα και το ιερό του Θόλου του Βράχου. Το τέμενος είναι ο τρίτος πιο ιερός χώρος στο Ισλάμ, μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα, καθώς οι μουσουλμάνοι πιστεύουν ότι ο προφήτης Μωάμεθ κατά την διάρκεια του θαυματουργού ταξιδιού του που ονομάζεται Νυχτερινός Περίπλους βρέθηκε στην Ιερουσαλήμ και από εκεί ανυψώθηκε στους ουρανούς. Στον Θόλο ή Τρούλο του Βράχου βρίσκεται ο λίθος όπου σύμφωνα με την παράδοση έγινε η θυσία του Αβραάμ. Το ιερό είναι μουσουλμανικό, ωστόσο ο λίθος αυτός έχει θρησκευτική σημασία και για τους Εβραίους και για τους Χριστιανούς.

Θόλος του Βράχου