Κατανομή παγκόσμιου πλούτου: Πόσο απέχουν οι φτωχοί από τους πλούσιους;

Σε μια υποθετική κοινωνία απόλυτης οικονομικής ισότητας, όλος ο πλούτος θα επιμεριζόταν ισόποσα στον υπάρχοντα πληθυσμό. Αυτό, φυσικά, ποτέ δεν συνέβη στην ανθρώπινη ιστορία, και εύκολα μαντεύουμε πως ποτέ δεν πρόκειται να συμβεί, καθιστώντας αυτονόητη την ύπαρξη της ανισότητας πλούτου. Πόσο όμως έχει ανοίξει αυτή η ψαλίδα; Τα νούμερα των ερευνών προκαλούν προβληματισμό..

Αρχικά, είναι καίριας σημασίας να προσδιοριστεί η έννοια του πλούτου, καθώς λανθασμένα πολλές φορές ταυτίζεται με αυτήν του εισοδήματος. Ο πλούτος προκύπτει από τα περιουσιακά στοιχεία -σύμφωνα με τον ορισμό των Ηνωμένων Εθνών, σε αυτά προσμετρώνται όλα τα φυσικά, ανθρώπινα και υλικά κεφάλαια- αφαιρώντας τις υποχρεώσεις (έξοδα, υποθήκες, χρέη). Επομένως, δεν πρόκειται για τις απολαβές που έχει ο καθένας από εμάς, αλλά για τα πλεονάσματα. 

Από την σύγκριση του πλούτου διαφόρων μελών ή ομάδων μιας κοινωνίας προκύπτει η κατανομή πλούτου, δηλαδή ένας δείκτης της οικονομικής ανισότητας και ετερογένειας. Οι αναλογίες μεταξύ των δισεκατομμυριούχων παγκοσμίως και του οικονομικά κατώτερου μισού της ανθρωπότητας μειώνονται σταθερά. 

Γράφημα με τον αριθμό των δισεκατομμυριούχων που ισούνται με τον πλούτο του φτωχότερου 50% του πληθυσμού

Σύμφωνα με την Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση Oxfam, ο πλούτος που κατείχε το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού το 2009 ισούταν με τον πλούτο 380 δισεκατομμυριούχων. Η αναλογία αυτή μέχρι το 2018 μειώθηκε, με τον πλούτο του φτωχότερου 50% να αντιστοιχεί σε μόλις 26 δισεκατομμυριούχους. Αξίζει να αντιληφθούμε λίγο πιο προσεκτικά τα νούμερα: ο παγκόσμιος πληθυσμός για το 2018 υπολογίζεται περίπου στα 7,6 δισεκατομμύρια, επομένως ο πλούτος που κατείχαν αθροιστικά 3,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι ήταν ίσος με τον πλούτο 26 ανθρώπων!

Παρόμοια εικόνα μας δίνουν και οι Εκθέσεις που δημοσιεύει η ελβετική τράπεζα Credit Suisse. Το 2013 εκτιμούσε ότι 3,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι -δηλαδή περισσότερα από τα δύο τρίτα των ενηλίκων στον κόσμο- έχουν πλούτο κάτω των 10.000$. Στην πυραμίδα που παρουσιάστηκε φαίνεται πως το 41% του καθαρού παγκόσμιου πλούτου ανήκει στο κορυφαίο 0,7%. Συμπεριλαμβάνοντας και το αμέσως κατώτερο επίπεδο της πυραμίδας, φαίνεται πως το κορυφαίο 8,4% των ενηλίκων κατέχει το 83,3% του συνολικού πλούτου και το χαμηλότερο 91,6% του πληθυσμού κατέχει το υπόλοιπο 16,7%.

Πυραμίδα κατανομής παγκόσμιου πλούτου
Credit Suisse, 2013

Στην Έκθεση Παγκόσμιου Πλούτου της Credit Suisse για το 2021, η εικόνα δεν αλλάζει. Τα άτομα με πλούτο πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια αποτελούν μόλις το 1,1% του παγκόσμιου πληθυσμού και κατέχουν το 45,8% του παγκόσμιου πλούτου. Έπειτα, άνω των 100.000$ και κάτω του εκατομμυρίου βρίσκεται το 11,1% του πληθυσμού και αντιστοιχεί στο 39,1% του παγκόσμιου πλούτου και μεταξύ 10.000$ και 100.000$ το 32,8% του πληθυσμού κατέχει το 13,7% του παγκόσμιου πλούτου. Στην βάση του φάσματος, οι ενήλικες με πλούτο λιγότερο από 10.000$ αποτελούν το 55% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά κατέχουν μόλις το 1,3% του παγκόσμιου πλούτου.

Κατανομή παγκόσμου πλούτου
2021, Credit Suisse

Ειδική μνεία αξίζει να γίνει στους λεγόμενους «ιδιώτες εξαιρετικά υψηλής καθαρής αξίας» (Ultra high net worth individuals). Πρόκειται για άτομα με πλούτο αξίας άνω των 30 εκατομμυρίων δολαρίων, που κατέχουν το 6,5% του συνολικού πλούτου, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 0,003% του παγκόσμιου πληθυσμού. Σύμφωνα με την κατάταξη του Forbes για το 2021, οι 10 πλουσιότεροι δισεκατομμυριούχοι του κόσμου, διαθέτουν μια περιουσία 1.448 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, ποσό μεγαλύτερο από τα συνολικά αγαθά και υπηρεσίες που παράγουν τα περισσότερα έθνη σε ετήσια βάση, όπως υπολογίζεται από την Παγκόσμια Τράπεζα.

Με απλά λόγια, οι πλούσιοι γίνονται όλο και πλουσιότεροι, και οι φτωχοί όλο και φτωχότεροι. Αυτό που αξίζει να αναρωτηθούμε είναι το γιατί.