Πώς έμοιαζε ο Ιησούς Χριστός;

Ο Ιησούς Χριστός υπήρξε αδιαμφισβήτητα μία από τις καταλυτικότερες προσωπικότητες στην ιστορία της ανθρωπότητας, με εκατομμύρια ανθρώπους εδώ και αιώνες να πιστεύουν στις διδαχές του. Κατά τους αιώνες αυτούς αμέτρητες είναι και οι απεικονίσεις του σε τοιχογραφίες, πίνακες και αγάλματα, με πιο συνήθη μορφή αυτή ενός γενειοφόρου, λευκού άνδρα με μακριά, καστανά ανοιχτά μαλλιά.

Οι πρώτες γνωστές καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις του Ιησού χρονολογούνται στα μέσα του τρίτου αιώνα μ.Χ., δηλαδή περισσότερο από δύο αιώνες μετά το θάνατό του. Βασικό ζητούμενο των πρώτων αυτών απεικονίσεων δεν ήταν η αποτύπωση της πραγματικής εμφάνισής του, αλλά το να εδραιωθεί ο ρόλος του ως ηγεμόνας ή σωτήρας. 

Οι βυζαντινοί καλλιτέχνες, προσπαθώντας να δείξουν την ουράνια κυριαρχία του Χριστού ως κοσμικό βασιλιά, και επηρεασμένοι από τις μορφές των κλασικών ελληνικών θεοτήτων, τον απέδωσαν ως μια νεότερη εκδοχή του Δία.

Στην εποχή της Αναγέννησης, οι απεικονίσεις τροποποιήθηκαν όσον αφορά την τεχνική, προσφέροντας εικόνες πιο ρεαλιστικές, πιο πολύχρωμες, με περισσότερες εκφράσεις, χειρονομίες και προοπτική. Τα χαρακτηριστικά, ωστόσο, ακολουθούσαν το ίδιο μοτίβο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, για να απεικονιστεί ο Ιησούς οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν μοντέλα, παρουσιάζοντας τον Ιησού ως έναν άντρα του τόπου και του χρόνου τους. Ως εκ τούτου, στην δυτική τέχνη εδραιώθηκε η σημερινή παγκόσμια εικόνα του εξευρωπαϊσμένου στην όψη Ιησού.

Μπορούμε να ξέρουμε πώς πραγματικά έμοιαζε;

Η ακριβής μορφή του Ιησού μάς είναι άγνωστη, ωστόσο η μελέτη της ζωής του μπορεί να προσφέρει ορισμένες πληροφορίες. Τα περισσότερα από όσα γνωρίζουμε για αυτόν προέρχονται από τα τέσσερα πρώτα βιβλία της Καινής Διαθήκης, τα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου, του Λουκά και του Ιωάννη. Σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, ο Ιησούς ήταν ένας Εβραίος που γεννήθηκε στη Βηθλεέμ και μεγάλωσε στην πόλη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας (πρώην Παλαιστίνη, τώρα βόρειο Ισραήλ) κατά τον πρώτο αιώνα μ.Χ. και έζησε μέχρι τα 33 του.

Όταν συνελήφθη στην κήπο της Γεσθηναμής, ο Ιούδας έπρεπε να υποδείξει τον Ιησού, κάτι που υποδηλώνει πως δεν ξεχώριζε με κάποιον ιδιαίτερο τρόπο. Επομένως, μπορούμε να υποθέσουμε πως ο Ιησούς έμοιαζε με τον τυπικό Παλαιστίνιο, Εβραίο άντρα του 1ου αιώνα.

Όπως υποδεικνύουν αρχαιολογικά ευρύματα, ιστορικά κείμενα και απεικονίσεις ανθρώπων της εποχής ο τυπικός άντρας ήταν περίπου 1,70 ύψος, με μελαψό δέρμα, σκούρα μάτια, και μελαχρινά μαλλιά. Οι άντρες της εποχής κρατούσαν τα μαλλιά και τα γένια τους κοντά, για λόγους καθαριότητας, έτσι μπορούμε να υποθέσουμε πως και ο Ιησούς είχε κοντά μαλλιά και γένια. Επιπλέον, ο Ιησούς περιγράφεται ως ξυλουργός που περπατούσε πολύ, έτσι πιστεύεται πως είχε το μυώδες, αδύνατο σώμα ενός εργάτη.

Το 2001, ο ανθρωπολόγος Richard Neave οπτικοποίησε το πώς θα μπορούσε να μοιάζει το πρόσωπο του Ιησού, για λογαριασμό του ντοκιμαντέρ του BBC «Son of God». Ενώ, το 2018 η ιστορικός Joan Taylor κατέγραψε στο βιβλίο «What did Jesus look like?» την αναλυτική της μελέτη για την επικρατούσα εικόνα του Ιησού. 

Richard Neave, Ο τυπικός γαλλιλαίος άντρας του 1ου αιώνα