Από την αρχαιότητα έως και σήμερα πολλοί είναι οι μελετητές που επιχείρησαν να χαρτογραφήσουν τα χνάρια του Οδυσσέα. Ο Όμηρος περιγράφει μαγευτικά νησιά και εξωπραγματικές χώρες, χωρίς να προσδιορίζει με ακρίβεια τις τοποθεσίες τους, έτσι το να χαραχτεί η πορεία του με απόλυτη βεβαιότητα είναι ανέφικτο. Παρόλα αυτά διάφοροι «χάρτες» έχουν προταθεί, καθώς πιστεύεται πως ο ποιητής εμπνεύστηκε από πραγματικούς τόπους. Ας ρίξουμε μια ματιά στην γεωγραφία του "κατά Όμηρον κόσμου".
Το ταξίδι για τον Οδυσσέα και τους άντρες του ξεκινά από την Τροία, ή αλλιώς Ίλιον, που βρισκόταν νοτιοδυτικά του Ελλήσποντου, στην σημερινή Τουρκία.
Ο άνεμος οδήγησε τα πλοία τους στην Ίσμαρο, την λεγόμενη «πόλη των Κικόνων», που οι περισσότεροι μελετητές τοποθετούν στην Μαρώνεια, κοντά στην Αλεξανδρούπολη. Ο Οδυσσέας και οι άντρες του λεηλάτησαν την πόλη και η μάχη με τους Κίκονες που ακολούθησε τους άφησε με μεγάλες απώλειες. Φεύγοντας από εκεί, σφοδρές καταιγίδες τους έβγαλαν εκτός διαδρομής.
Έτσι, οδηγήθηκαν στο Νησί των Λωτοφάγων, στις ακτές της Βόρειας Αφρικής κάπου κοντά στην Τυνησία. Παραδόσεις της περιοχής ταυτίζουν την γη των Λωτοφάγων με το σημερινό νησί Τζέρμπα. Εκεί, λοιπόν, κάποιοι σύντροφοι του Οδυσσέα έφαγαν λωτούς, έναν μαγεμένο καρπό που τους έκανε να λησμονήσουν τον προορισμό τους. Ο Οδυσσέας, όμως, τους έσυρε στα πλοία και σάλπαρε ξανά.
Έπειτα έφτασαν στο Νησί των Κυκλώπων. Η επικρατούσα εκδοχή αναφέρει πως το νησί αυτό ήταν η Σικελία, ωστόσο ο μύθος συνδέεται συχνά και με την Ηρακλειά των Κυκλάδων. Οι Κύκλωπες της Οδύσσειας ήταν τερατόμορφοι γίγαντες, με ένα μάτι, γιοι του Ποσειδώνα. Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοι του εγκλωβίστηκαν στο σπήλαιο του αγριότερου από αυτούς, του Πολύφημου και αφού τον εξαπάτησαν και τον τύφλωσαν κατόρθωσαν να διαφύγουν. Ο τραυματισμός του γιου του, προκάλεσε το μένος του θεού της θάλασσας.
Επόμενος σταθμός η Αιολία, το νησί του θεού και φύλακα των ανέμων Αιόλου. Βρισκόταν κοντά στην Σικελία, πιθανόν η σημερινή Στρόμπολι. Ο Αίολος φιλοξένησε τους Ιθάκιους και έδωσε στον Οδυσσέα έναν ασκό, στον οποίο έκλεισε όλους τους ανέμους, εκτός από τον ούριο Ζέφυρο που θα τους βοηθούσε να επιστρέψουν με ασφάλεια σπίτι. Το πλήρωμα ξεκίνησε, μα όταν πλησίαζαν στην Ιθάκη, οι σύντροφοι άνοιξαν τον ασκό, πιστεύοντας πως είχε χρυσό. Οι άνεμοι που ξεχύθηκαν, τους γύρισαν πίσω στην Αιολία και ο Αίολος αρνήθηκε να τους ξαναβοηθήσει, αφήνοντας τους στο έλεος του Ποσειδώνα.
Η επόμενη στεριά που προσέγγισαν ήταν η Τηλεπύλος, μια παραλιακή πόλη της Σικελίας στην Τυρρηνική Θάλασσα, γνωστή ως «Χώρα των Λαιστρυγόνων». Ο Οδυσσέας έστειλε τα πλοία του προς το λιμάνι, αλλά οι γιγάντιοι Λαιστρυγόνες επιτέθηκαν στον στόλο με ογκόλιθους, βυθίζοντας τα όλα. Το καράβι του Οδυσσέα ήταν το μόνο που δεν πλησίασε, επομένως και το μόνο που γλίτωσε. Ο ίδιος και οι εναπομείναντες σύντροφοι τράπηκαν σε άτακτη φυγή.
Ακολούθησε το νησί της μάγισσας Κίρκης, η Αιαία. Συνήθως τοποθετείται στην Τυρρηνική Θάλασσα, ανάμεσα στην Ρώμη και τη Νάπολη. Η Κίρκη μεταμόρφωσε κάποιος από τους συντρόφους σε γουρούνια, αλλά έλυσε τα μάγια της διότι ερωτεύτηκε τον Οδυσσέα. Οι άντρες έμειναν εκεί για έναν χρόνο, και όταν έφυγαν η Κίρκη συμβούλεψε τον Οδυσσέα να κατέβει στον Άδη, όπου θα έβρισκε τον μάντη Τειρεσία για να του δώσει οδηγίες πώς να γυρίσει στην Ιθάκη.
Σε αυτό το σημείο του χάρτη, θα χρειαστεί σίγουρα να οπλιστούμε με ακόμα περισσότερη φαντασία! Για τους αρχαίους Έλληνες η είσοδος για τον Κάτω Κόσμο βρισκόταν στην χώρα των Κιμμερίων, στα πέρατα του ωκεανού. Ο Οδυσσέας βρίσκει εκεί τον Τειρεσία και παίρνει τις οδηγίες για όλα αυτά που θα πρέπει να προσέξει στην συνέχεια του ταξιδιού.
Ο επόμενος κίνδυνος που πρέπει να ξεπεράσει είναι οι Σειρήνες. Επρόκειτο για αρπακτικά πουλιά με γυναικείο κεφάλι που προσέλκυαν με το μαγευτικό τους τραγούδι του ναυτικούς στα βράχια, ώστε να τους κατασπαράξουν. Κατοικούσαν στη νήσο Ανθεμόεσσα, στον κόλπο της Νάπολη, που πιθανόν ταυτίζεται με το σημερινό Κάπρι. Για να τις προσπεράσει αλώβητος, ο εφευρετικός Οδυσσέας διέταξε το πλήρωμα του να τον δέσουν στο κατάρτι και οι ίδιοι να κλείσουν τα αυτιά τους με κερί, ώστε κανείς να μην υποκύψει στο κάλεσμά τους.
Ακόμα πιο επικίνδυνο πέρασμα ήταν αυτό ανάμεσα στην Σκύλα, ένα τέρας με έξι κεφάλια και την Χάρυβδη, μια ρουφήχτρα που κατάπινε τα πλοία. Τα δύο αυτά τέρατα βρίσκονταν στις Πλαγκτές Πέτρες, δηλαδή στο Στενό της Μεσσήνης, που χωρίζει την χερσόνησο της Ιταλίας από την Σικελία. Κανείς δεν μπορούσε να διαβεί το στενό, αλλά ο Οδυσσέας τα κατάφερε επιλέγοντας την πλευρά της Σκύλας, η οποία όμως καταβρόχθισε έξι συντρόφους του.
Εξουθενωμένο το πλήρωμα σταματά στην Θρινακία, το νησί του Θεού Ήλιου, πιθανόν τη σημερινή Μάλτα. Ο Οδυσσέας εφιστά την προσοχή στους άντρες του να μην αγγίξουν τα βόδια του θεού Ήλιου που έβοσκαν στο νησί, καθώς ο Τειρεσίας τον είχε προειδοποιήσει να μην το κάνουν. Το πεινασμένο πλήρωμα, όμως, δεν τον υπάκουσε. Έτσι, όταν απέπλευσαν ο Δίας τους τιμώρησε χτυπώντας με κεραυνό το πλοίο. Ο Οδυσσέας ήταν ο μόνος που επέζησε.
Ως ναυαγός ξεβράστηκε στην Ωγυγία, το νησί της νύμφης Καλυψούς. Η τοποθεσία της Ωγυγίας διεκδικείται σήμερα από το νησί Gozo της Μάλτας και την Γαύδο της Κρήτης. Ο Οδυσσέας έμεινε εγκλωβισμένος εκεί 7 ολόκληρα χρόνια, καθώς η Καλυψώ θέλησε να τον παντρευτεί και να τον κάνει αθάνατο. Μετά από διαταγή των θεών, όμως, τον άφησε να φτιάξει μια σχεδία, του έδωσε προμήθειες και του επέτρεψε να εγκαταλείψει το νησί.
Μια ακόμη θύελλα διέλυσε την σχεδία του και τον οδήγησε στην ακτή της Σχερίας, του νησιού των Φαιάκων. Το νησί αυτό συνήθως ταυτίζεται με την σημερινή Κέρκυρα, ωστόσο πολλοί είναι οι μελετητές που διαφωνούν, αναφέροντας πως η ομηρική Σχερία θα πρέπει να βρισκόταν πολύ πιο μακριά στον χάρτη, ίσως ακόμα και στον Ατλαντικό. Η κόρη του βασιλιά των Φαιάκων, η Ναυσικά βρήκε τον Οδυσσέα και τον οδήγησε στον πατέρα της, τον Αλκίνοο. Εκεί ο Οδυσσέας διηγήθηκε όλες τις περιπέτειές του και οι Φαίακες τον μετέφεραν στο νησί του.
Περίπου 20 χρόνια μετά την αναχώρηση του για την Τροία, ο Οδυσσέας έφτασε στο Λιμάνι Φορκύνα της Ιθάκης, το σημερινό Βαθύ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου