Η αρχαία ελληνική τραγωδία αποτελεί ανεξάντλητη πηγή γνώσεων για την κοινωνία, τα ήθη, τα έθιµα, τις θρησκευτικές και πολιτικές πεποιθήσεις της εποχής. Επιπλέον, ξεχωριστή θέση στην δραματουργία κατέχει ο Διόνυσος ή Βάκχος. Καθότι θεός του θεάτρου, διοργανώνονταν προς τιμή του δραματικοί αγώνες, με πλήθος παραστάσεων αφιερωμένες σε αυτόν. Ως εκ τούτου, η τραγωδία Βάκχες του Ευριπίδη, που πραγματεύεται την θεμελίωση της διονυσιακής λατρείας κόντρα στην κοσμική εξουσία, αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Ο Ευριπίδης μας προσφέρει πλήθος πληροφοριών για τις βακχικές γιορτές, ενώ παρουσιάζει γλαφυρά τον μυστηριακό, οργιαστικό, εκστατικό τους χαρακτήρας.
Ο Διόνυσος χάρισε στους ανθρώπους το κρασί, και ήταν υπεύθυνος για την πλούσια σοδιά. Με το κρασί πρόσφερε στους ανθρώπους και ξενοιασιά, τους απελευθέρωνε από τα ψυχικά δεσμά τους. Θεός της γονιμότητας, του χορού, της μέθης και της έκστασης. Στις γιορτές προς τιμήν του οι άνθρωποι έπιναν και χόρευαν μέχρι να πέσουν αναίσθητοι, να φτάσουν στα όρια της ανθρώπινής τους φύσης. Ο Διόνυσος, ήταν νόθο παιδί του Δία με την θνητή Σεμέλη, κόρη του πρώτου βασιλιά της Θήβας Κάδμου, έτσι ήρθε από έμβρυο αντιμέτωπος με την οργή της Ήρας. Φυγαδεύτηκε, περιπλανήθηκε και αγωνίστηκε για την θέση του στον Όλυμπο -έως η Εστία να του παραχωρήσει την δική της θέση. Έγινε έτσι, ο μόνος ημίθεος στο Δωδεκάθεο.
ΟΙ ΒΑΚΧΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ
Η ιστορία ξεκινά με τον Διόνυσο που μόλις έχει φτάσει στην Θήβα. Ο ίδιος ο θεός, σε ανθρώπινη μορφή επί σκηνής, εξιστορεί τα πάθη του ίδιου, που διέσχισε ολόκληρη την Ασία, αλλά και της μητέρας του, που κάηκε εξαιτίας της Ήρας και ενώ οι αδερφές της δεν πίστευαν πως το παιδί της είχε πατέρα τον Δία. Έτσι τώρα ο Διόνυσος έχει εμφυσήσει στις κόρες του Κάδμου -και αδερφές τις μητέρας του- μανία, οδηγώντας αυτές και όλες τις γυναίκες της Θήβας σε οργιαστικά μυστήρια στις κορυφές του Κιθαιρώνα. Στόχος του να επιβάλει την λατρεία του, αλλά και να αποκαταστήσει την τιμή της Σεμέλης. Όμως, βασιλιάς της Θήβας είναι ο Πενθέας, εγγονός του Κάδμου από την κόρη του Αγαύη, και σθεναρός πολέμιος του Διόνυσου, καθώς αρνείται την θεϊκή του φύση.
Συνοδευόμενες από τους άγριους ρυθμούς των τυμπάνων καταφθάνουν στη σκηνή οι Μαινάδες (νύμφες που συνόδευαν τον θεό Διόνυσο), και μιλούν συνεπαρμένες για την γέννηση του Διονύσου, την θεϊκή του υπόσταση, και την έκσταση των βακχικών τελετών. Ο Πενθέας πάλι, είναι εξοργισμένος για τα όσα συμβαίνουν στην πόλη του. Για το κρασί που ρέει και τις έκρυθμες γυναίκες που προφασίζονται πως με τα όργια ιεροπρακτούν. Διαλαλεί πως όσες έχουν συλληφθεί θα φυλακιστούν και όσες ξέφυγαν -μαζί και η μητέρα του Αγαύη που πρωτοστατεί στις μανιακές τελετές- θα κυνηγηθούν. Επιπλέον, θα αποκεφαλίσει όποιον λέει πως ο Διόνυσος είναι γιος του Δία και θεός.
Έτσι, ο "ξένος" που εισάγει την διονυσιακή λατρεία -που είναι ο ίδιος ο Διόνυσος- συλλαμβάνεται και οδηγείται στον Πενθέα, ο οποίος διατάζει την φυλάκιση του. Φυσικά, τα δεσμά δεν μπορούν να κρατήσουν τον θεό, και η απελευθέρωσή του ταράζει ακόμα περισσότερο τον βασιλιά. Ο Πενθέας αποφασίζει να πάει στο βουνό να δει με τα μάτια του τις παραδομένες στον αυλό και το κρασί Βάκχες, και πείθεται από τον Διόνυσο πως πρέπει να πάει με στολή γυναίκας.
Φτάνοντας στον Κιθαιρώνα, τον αντιλαμβάνονται οι Βάκχες και η φωνή του Διονύσου ζητά να τον τιμωρήσουν που περιγέλασε τον ίδιο και τις τελετές του. Έτσι ορμούν όλες επάνω του, με την Αγαύη να τον θανατώνει χωρίς να αντιληφθεί πως είναι το παιδί της. Οι Βάκχες με μανία διαμελίζουν το σώμα του. Όταν καθαρίζει το μυαλό της Αγαύης και καταλαβαίνει πως η ίδια και οι αδερφές της σκότωσαν τον Πενθέα, καταρρέει για την αποτρόπαιη πράξη της και θρηνεί. Ο Διόνυσος εμφανίζεται και πάλι για να δηλώσει πως ο οικτρός θάνατος του βασιλιά οφείλεται στην ασέβεια προς το πρόσωπό του, και τιμωρία θα επιβληθεί και στις κόρες του Κάδρου, οι οποίες εξορίζονται από τη Θήβα.
Ο θεός της ανεμελιάς, έτσι, δείχνει ένα σκοτεινό, εκδικητικό, σχεδόν μοσχθηρό πρόσωπο. Η οργή του έχει φέρει την απόλυτη συμφορά στην πόλη, και η πίστη σε αυτόν γίνεται μονόδρομος. Κλείνοντας ψιθυρίζει: "Δεν φταίω εγώ για όλα αυτά. Άλλος τα αποφάσισε. Και μάλιστα, από πολύ παλιά".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου