Κυριακή 29 Αυγούστου 2021

Ο πόλεμος των χιμπατζήδων

Είμαστε οι άνθρωποι το μόνο είδος που εμπλέκεται σε πολέμους; 
Διαχρονικά η εντύπωση μας ήταν πως ναι. Ωστόσο, οι χιμπατζήδες αμφισβήτησαν την αποκλειστικότητά μας στον πόλεμο. Μεγάλη μερίδα επιστημόνων υποστηρίζουν ότι οι χιμπατζήδες βρίσκονται σε παρόμοιο εξελικτικό στάδιο, με τους ανθρώπους της λίθινης εποχής, με καίρια διαφοροποίηση την έλλειψη ικανότητας να χειρίζονται την φωτιά. 

Τη δεκαετία του 1970, η Jane Goodall, πρωτοπόρος της προστασίας των πρωτευόντων, πέρασε χρόνια ενσωματωμένη σε μια κοινότητα χιμπατζήδων στο Εθνικό Πάρκο Gombe, στην Τανζανία. Εκεί το 1971 εξελίχθηκε μια ενδιαφέρουσα αντιπαλότητα.

Όταν ο αρχηγός της ομάδας, ονόματι Leakey, πέθανε, ο δεύτερος σε ιεραρχία χιμπατζής ανέλαβε την ηγεσία. Ωστόσο, δεν έγινε αποδεκτός από δύο αδέλφια της ομάδας, που ξεκίνησαν να πολεμούν μαζί του. Τις επόμενες ημέρες ξέσπασαν απειλές και μικρές μάχες, που προκάλεσαν τη διάσπαση της κοινότητας των χιμπατζήδων. Η επιλογή "στρατοπέδου" βασίστηκε στους κοινωνικούς δεσμούς. Η μία ομάδα μετανάστευσε βόρεια, ενώ η άλλη πήγε νότια.  Φαινόταν σαν μια ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης. Οι δύο ομάδες έμεναν ξεχωριστά και αλληλεπιδρούσαν περιστασιακά. 

Με το πέρασμα του χρόνου, όμως, εμφανίστηκαν εντάσεις. Η σύγκρουση κλιμακώθηκε τον Ιανουάριο του 1974, όταν τα αρσενικά της βόρειας φυλής συγκεντρώθηκαν, οργανώθηκαν και επιτέθηκαν ξαφνικά στην νότια ομάδα. Ο πρώτος χιμπατζής που έπεσε νεκρός ονομαζόταν Godi και οι βόρειοι πανηγύρισαν την δολοφονία του. Πηδούσαν πάνω-κάτω, γκρέμιζαν δέντρα και κλαδιά, ενόσω οι κραυγές τους αντηχούσαν στη ζούγκλα. Αυτή η επίθεση έγινε παρουσία της επιστημονικής ομάδας, οι οποίοι κατέγραψαν το γεγονός και συνέχισαν να παρακολουθούν τις σχέσεις. 

Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, τα αρσενικά της βόρειας ομάδας επέστρεψαν ξανά και ξανά, αποδεκατίζοντας τα αρσενικά του νότου. Κάποια θηλυκά σκοτώθηκαν επίσης, ενώ άλλα βιάστηκαν και υποχρεώθηκαν να ζευγαρώσουν μαζί τους, οδηγώντας σταδιακά στην ενοποίηση της ομάδας και το τέλος του πολέμου. Η αντιπαράθεση έμεινε γνωστή ως Πόλεμος των Χιμπατζήδων του Γκόμπε (Gombe Chimpanzee War).

Εικόνα: Konrad Wothe/Minden Pictures

Αρχικά, οι ισχυρισμοί της Jane Goodall αντιμετωπίστηκαν με μεγάλο σκεπτικισμό, καθώς ήταν ήδη γνωστό πως η διάσημη πρωτευοντολόγος χειριζόταν την έρευνά της με υπερβάλλοντα ζήλο, αντιπαραβάλλοντας συχνά τους χιμπατζήδες με τους ανθρώπους. Μετέπειτα μελέτες, όμως, απέδειξαν πως οι χιμπατζήδες πράγματι συμμετέχουν ενεργά σε πόλεμο, που μπορεί να διαρκέσει από μήνες έως και χρόνια. Συνήθως ξεκινά με μια αναταραχή στην κοινωνική τους δομή, ακολουθούμενη από πάλη για την ανάληψη εξουσίας. Οι πόλεμοι διενεργούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από αρσενικά που διεκδικούν επέκταση του εδάφους ή πρόσβαση σε νερό, τρόφιμα και γόνιμα θηλυκά. Όσο πιο περιορισμένοι είναι αυτοί οι πόροι, τόσο υψηλότερες είναι οι πιθανότητες πολέμου και βίας.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου