Η κρυμμένη πλευρά του διαδικτύου

Το διαδίκτυο, στο σύνολό του, είναι ένας χώρος αχανής. Εκατομμύρια ιστοσελίδες, βάσεις δεδομένων και servers λειτουργούν ασταμάτητα. Μια μηχανή αναζήτησης χρειάζεται λιγότερο από 1 δευτερόλεπτο για να εμφανίσει εκατομμύρια αποτελέσματα σχετικά με ό,τι ψάχνουμε. Και όμως, το εύρος του διαδικτύου εκτείνεται πολύ πέρα από εκεί. Τι είναι, λοιπόν, ο βαθύς και ο σκοτεινός ιστός;

Θα μπορούσαμε να διαχωρίσουμε το διαδίκτυο σε τρεις κατηγορίες, παρομοιάζοντάς το με ένα παγόβουνο. Η κορυφή θα ήταν ο ορατός ή επιφανειακός ιστός (Surface Web ή Clear Web). Πρόκειται για το κομμάτι του διαδικτύου που όλοι χρησιμοποιούμε καθημερινά για την ενημέρωση, την δικτύωση ή την διασκέδασή μας. Ο εντοπισμός ιστοτόπων στο σημείο αυτό είναι εύκολος, καθώς οι ορατοί σύνδεσμοι που χρησιμοποιούνται επιτρέπουν σε μηχανές αναζήτησης όπως το Google ή το Yahoo να τους ευρετηριάσουν, μέσω εξελιγμένων αλγορίθμων. 

Αποτύπωση των τμημάτων του διαδικτύου με την μορφή παγόβουνου

Από την επιφάνεια και κάτω εκτείνεται μια αθέατη πλευρά του διαδικτύου, οι λεγόμενοι βαθύς ιστός (deep web) και σκοτεινός ιστός (dark web), τα όρια των οποίων είναι συγκεχυμένα. Είναι αδύνατον να γνωρίζουμε τον αριθμό των ιστοτόπων που τους απαρτίζουν, ωστόσο, υπολογίζεται πως αποτελούν περίπου το 95% του συνολικού διαδικτύου.

Συνεχίζοντας την αντιπαραβολή με το παγόβουνο, ο βαθύς ιστός αφορά τον μεγαλύτερο υποθαλάσσιο όγκο του. Πρόκειται για σελίδες μη ανιχνεύσιμες από τις μηχανές αναζήτησης, που απαιτούν κωδικούς πρόσβασης ή διαπιστευτήρια, όπως τραπεζικοί λογαριασμοί, ακαδημαϊκά περιοδικά, ιδιωτικά αρχεία εταιριών, κυβερνητικά έγραφα και πολλά άλλα.

Η κάτω άκρη του βυθισμένου παγόβουνου μας είναι ο σκοτεινός ιστός. Δεδομένα που καλύπτονται από κωδικούς πρόσβασης και αποκλειστικές προσκλήσεις. Στο κομμάτι αυτό του διαδικτύου λίγοι έχουν πρόσβαση και η χρήση του ποικίλλει. Το περιεχόμενο των σελίδων δεν εντοπίζεται μέσω της τακτικής πλοήγησης στο Internet, καθώς δεν ευρετηριάζεται από τις κύριες μηχανές αναζήτησης. Απαιτούνται εξειδικευμένα προγράμματα περιήγησης, με γνωστότερο τον TOR Browser. Οι διευθύνσεις URL των ιστότοπων κατά κανόνα έχουν την κατάληξη ".onion", αντί για ".com", ".org", κτλ. Ο τρόπος κατασκευής τους καθιστά την διεύθυνση IP του εκδότη και του επισκέπτη μη ανιχνεύσιμη, προσφέροντας ισχυρή ανωνυμία και μυστικότητα στους χρήστες. Συνεπώς, οποιαδήποτε συναλλαγή, αλληλεπίδραση, υπηρεσία, προϊόν, περιεχόμενο διαθέσιμο στον σκοτεινό ιστό δεν υπόκειται σε κανέναν έλεγχο ή κανονισμό.

Για ορισμένους χρήστες το ενισχυμένο απόρρητο διασφαλίζει πραγματική ελευθερία λόγου, και περιήγηση χωρίς παρεμβολές και φίλτρα. Ενδείκνυται, έτσι, για πολιτικούς αντιφρονούντες ή καταγγέλλοντες. Ορισμένοι σκοτεινοί ιστότοποι στοχεύουν στην δικτύωση τέτοιων ανθρώπων φιλοξενώντας διαδικτυακές βιβλιοθήκες με απαγορευμένα βιβλία, ενώ φαίνεται να υπάρχει και εναλλακτική έκδοση του Facebook, που ονομάζεται Blackbook.

Παράλληλα, όμως, λόγω της ανωνυμίας, ο σκοτεινός ιστός γίνεται και κόμβος παράνομων δραστηριοτήτων. Συχνά διακινούνται παραβιασμένα δεδομένα από τον επιφανειακό και τον βαθύ ιστό, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν ιδιωτικές φωτογραφίες, ιατρικά αρχεία, διαπιστευτήρια σύνδεσης και οικονομικά στοιχεία. Στα άδυτα του σκοτεινού διαδικτύου ακμάζουν και δραστηριότητες όπως η παιδική πορνογραφία, η εμπορία ανθρώπων, όπλων, οργάνων. Η άνοδος των κρυπτονομισμάτων, όπως το Bitcoin, ευνοούν τα μέγιστα συναλλαγές τέτοιων βιομηχανιών.