Παρόλα αυτά, η διακίνηση κλεμμένων έργων τέχνης αποτελεί βιομηχανία δισεκατομμυρίων. Μεγάλο μέρος της αφορά αγοραπωλησίες έργων χαμηλής αξίας, που η παράνομη απόκτησή τους δεν κεντρίζει το ενδιαφέρον όσο η λεηλασία ενός μουσείου. Ποιες διαδρομές μπορεί να ακολουθήσει, λοιπόν, ένα έργο όταν κλαπεί από την συλλογή του;
Κλοπές για προσωπική χρήση
Ένα ενδεχόμενο -σπάνιο βέβαια- είναι μια κλοπή να διαπραχθεί από κάποιον λάτρη της τέχνης που επιθυμεί το έργο για τον εαυτό του. Διάσημη περίπτωση ο Γάλλος Stéphane Breitwieser, ο οποίος αφαίρεσε 239 εκθέματα από μουσεία από το 1995 έως το 2001! Αλλά και το ζευγάρι Jerry και Rita Alter, που έκλεψε έναν πίνακα του Willem de Kooning για να τον κρεμάσει στην κρεβατοκάμαρά του.
 |
| Willem de Kooning, Woman Ochre, 1955 Το έργο κλάπηκε από το UAMA το 1985 και βρέθηκε στο σπίτι του ζευγαριού Alter μετά τον θάνατό τους το 2017 |
Κλοπή "κατά παραγγελία"
Παθιασμένοι συλλέκτες από όλον τον κόσμο, με την οικονομική δυνατότητα να ανταποκριθούν στις υπέρογκες τιμές της τέχνης μπορεί να ζητήσουν να αποκτήσουν ένα έργο, χωρίς να τους απασχολεί ο τρόπος που θα περιέλθει στην κατοχή τους. Για τον κλέφτη αυτή η περίπτωση είναι και η πλέον ωφέλιμη. Μπορεί να διαπραγματευτεί την τιμή του έργου σε ιδιαιτέρως υψηλά επίπεδα, έχει βέβαιο κέρδος, και αποφορτίζεται άμεσα από την επικινδυνότητα της κατοχής ενός παράνομου έργου. Από την πλευρά τους, αρκετοί συλλέκτες, δεν επιτρέπουν καμία δημόσια προβολή της συλλογής τους, διατηρώντας πιθανόν έργα σε εξαιρετικά προστατευμένους χώρους.
Νόμιμη πώληση
Ορισμένοι επιδιώκουν να διοχετεύσουν την παράνομη απόκτησή τους στη νόμιμη αγορά, μέσω δημοπρασιών ή εμπόρων τέχνης. Αυτή η πρακτική ενδείκνυται για έργα όχι ιδιαίτερα δημοφιλή και απαιτεί γρήγορες κινήσεις, καθώς θα πρέπει να ολοκληρωθεί πριν να αναφερθούν τα αντικείμενα ως κλεμμένα. Κατά κανόνα, πρόκειται για έργα που δεν εκτίθενται το διάστημα που διαπράττεται η κλοπή, και αφαιρούνται από αποθήκες μουσείων, επομένως υπάρχει καθυστέρηση στο να γίνει αντιληπτή η κλοπή. Από την πλευρά τους οι αγοραστές σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι ιδιαίτερα σχολαστικοί σχετικά με την προέλευση των αντικειμένων.
Διαπραγμάτευση με το μουσείο
Συνήθης τακτική για τους κλέφτες είναι να προσπαθούν να επιστρέψουν το έργο στο μουσείο από το οποίο εκλάπει, επ' αμοιβής. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με διαπραγματεύσεις, με το έργο να λειτουργεί σαν "όμηρος για λύτρα", είτε περιμένοντας το μουσείο να ανακοινώσει ανταμοιβή για την επιστροφή του έργου. Το αν θα προσφέρει ένα μουσείο χρήματα άπτεται του κατά πόσο είναι διαθέσιμο να διαπραγματευτεί για κάτι που είναι ήδη περιουσία του. Κατά κανόνα, ιδιαίτερα δημοφιλή μουσεία, όπως για παράδειγμα το Λούβρο, δεν επικουρήσουν τα κλεμμένα τους έργα. Αντίθετα, το μουσείο Isabella Stewart Gardner, όπου το 1990 έγινε η μεγαλύτερη κλοπή έργων τέχνης, έχει ανακοινώσει ανταμοιβή 5 εκατομμυρίων δολαρίων για την ανάκτηση των 13 εκθεμάτων τεράστιας καλλιτεχνικής και οικονομικής αξίας, τα οποία ακόμη αγνοούνται.
 |
| Johannes Vermeer, The Concert, 1664 Ένα από τα έργα που εκλάπησαν το 1990 από το μουσείο Isabella Stewart Gardner Έκτοτε αγνοείται |
Πώληση στην μαύρη αγορά
Στην μαύρη αγορά καταφεύγουν οι κλέφτες τέχνης ως έσχατη λύση. Πολλά από τα έργα που κυκλοφορούν στους κύκλους αυτούς είναι πλαστά, προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν το ότι ένα έργο αγνοείται. Έτσι η αξιολόγηση των τιμών γίνεται με διαφορετικά δεδομένα, λειτουργώντας περισσότερο ως εχέγγυο για την γνησιότητα και δίνοντας τελικά μικρότερη σημασία στην αισθητική ή την φήμη του έργου.
Συνυπολογίζεται, φυσικά, ο κίνδυνος εντοπισμού από τις αρχές. Μεσάζοντες του κόσμου της τέχνης είτε βρίσκονται στους κύκλους ερευνών για τα κλεμμένα έργα, είτε οι ίδιοι ενημερώνουν τις αρμόδιες υπηρεσίες. Έτσι εξιχνιάστηκε και η διασημότερη κλοπή στην ιστορία της τέχνης, αυτή της Mona Lisa. Ο Vincenzo Perugia που ενορχήστρωσε την κλοπή το 1911, συνελήφθη αφότου πούλησε τον πίνακα 2,5 χρόνια αργότερα σε έναν έμπορο τέχνης στην Φλωρεντία, ο οποίος ειδοποίησε την αστυνομία.
 |
| Επιστροφή της Mona Lisa στο Λούβρο τον Ιανουάριο του 1914 |
Καταστροφή του έργου
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ότι ο κλέφτης μπορεί να πανικοβληθεί από την διασημότητα που θα δοθεί στην κλοπή ή να απογοητευτεί από την δυσκολία εξαργύρωσης του έργου και να το καταστρέψει. Οι περιπτώσεις αυτές δεν μπορούν να διασταυρωθούν με απόλυτη βεβαιότητα, ωστόσο κυκλοφορούν φήμες πως σημαντικά έργα τέχνης που αρπάχθηκαν δεν υπάρχουν πια. Εικάζεται, για παράδειγμα, πως έχουν καταστραφεί οι πίνακες που αφαιρέθηκαν από το Musée d'Art Moderne στο Παρίσι το 2010.
 |
| Pablo Picasso, Pigeot with Peas, 1911 Ένα από τα έργα που κλάπηκαν από το Musée d'Art Moderne Πιθανόν έχει καταστραφεί |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου