4′33″ είναι ο τίτλος ενός μουσικού κομματιού του συνθέτη John Cage. Συντέθηκε το 1952, και μπορεί να ερμηνευτεί από οποιοδήποτε όργανο ή συνδυασμό οργάνων, καθώς οι οδηγίες στους ερμηνευτές είναι να μην παίζουν για 4 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα. Το κομμάτι, στην ουσία, αποτελείται από τους ήχους του περιβάλλοντος που ακούγονται στη διάρκειά του. Ο Cage αποτυπώνει, έτσι, την ιδέα ότι ο κόσμος είναι γεμάτος από μουσική, ανεξάρτητη από νότες και κλίμακες, καθώς είναι γεμάτος από ήχους. Για τον ίδιο, το σιωπηλό μουσικό κομμάτι ήταν το σημαντικότερο έργο του, ενώ αδιαμφισβήτητα αποτελεί την πιο διάσημη και πιο αμφιλεγόμενη δημιουργία του.
Η σιωπή είχε παίξει σημαντικό ρόλο στα έργα του Cage από το ξεκίνημά του, αλλά δύο παράγοντες τον οδήγησαν στην σύλληψη του 4'33''. Όπως αναφέρει ο ίδιος στην συλλογή δοκιμίων του με τίτλο Silence, το 1951 επισκέφθηκε έναν ηχομονωμένο θάλαμο, όπου οι τοίχοι, η οροφή και το δάπεδο απορροφούν όλους τους ήχους, αντί να τους αντανακλούν. Μπήκε στο θάλαμο περιμένοντας να συναντήσει απόλυτη σιωπή, αλλά άκουσε έναν υψηλό και έναν χαμηλό ήχο. Ο υπεύθυνος μηχανικός, τον πληροφόρησε ότι ο υψηλός ήταν ο ήχος του νευρικού του συστήματος, και ο χαμηλός προερχόταν από την κυκλοφορία του αίματος. Η συνειδητοποίηση ότι ποτέ και πουθενά δεν υπάρχει απόλυτη σιωπή τον συνεπήρε.
 |
| Πορτραίτο με τέσσερις Λευκούς Καμβάδες, 1951 https://www.rauschenbergfoundation.org |
Η επόμενη σημαντική επιρροή που αναφέρει προήλθε, την ίδια χρονιά, από τον τομέα των εικαστικών τεχνών. Ο φίλος του Cage, Robert Rauschenberg είχε δημιουργήσει μια σειρά από φαινομενικά λευκούς καμβάδες, οι οποίοι στην πραγματικότητα -λόγω του υλικού που είχαν καλυφθεί- αντανακλούσαν τον περιβάλλοντα χώρο ανάλογα με τις διαφορετικές συνθήκες φωτισμού, ή τις σκιές του δωματίου. Ο Cage θέλησε να μεταφέρει την μεταβλητή αυτή φύση στην μουσική.
Η πρεμιέρα του 4′33″ έγινε από τον πιανίστα David Tudor στις 29 Αυγούστου 1952, στο Maverick Concert Hall στο Woodstock της Νέας Υόρκης, ως μέρος ενός ρεσιτάλ σύγχρονης μουσικής πιάνου. Ο καλλιτέχνης κάθισε στο πιάνο, άνοιξε την παρτιτούρα, ξεκίνησε το χρονόμετρο και έκλεισε το καπάκι των πλήκτρων για 33 δευτερόλεπτα, όσο διήρκησε το πρώτο μέρος. Έπειτα, άνοιξε εν συντομία, και έκλεισε ξανά το καπάκι και επανέφερε το χρονόμετρο για το δεύτερο μέρος με διάρκεια 2 λεπτά και 40 δευτερόλεπτα. Επανέλαβε τη διαδικασία, για το τρίτο και τελευταίο μέρος της σύνθεσης, που διήρκησε 1 λεπτό και 20 δευτερόλεπτα. Αν και δεν είχε παίξει ούτε μία νότα, υποκλίθηκε στο κοινό, δέχτηκε ορισμένα χειροκροτήματα και έφυγε από τη σκηνή.
Το κοινό δεν είδε θετικά την πρωτοποριακή "μουσική" παρουσίαση. Πολλοί αποχώρησαν από την αίθουσα, ενώ αναφέρεται πως ένας ντόπιος μουσικός σηκώθηκε και πρότεινε: "Καλοί άνθρωποι του Woodstock, ας οδηγήσουμε αυτούς τους ανθρώπους έξω από την πόλη". Ο Cage ανέφερε, όταν ρωτήθηκε αργότερα: «Έχασαν το νόημα. Αυτό που νόμιζαν ότι ήταν σιωπή ήταν γεμάτο τυχαίους ήχους. Θα μπορούσαν να ακούσουν τον άνεμο έξω κατά το πρώτο μέρος. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου, σταγόνες βροχής άρχισαν να πέφτουν στην οροφή και κατά τη διάρκεια του τρίτου οι ίδιοι οι άνθρωποι έκαναν κάθε είδους ενδιαφέροντες ήχους καθώς μιλούσαν ή βγήκαν έξω».
Λέγεται συνήθως πως ο Cage ήθελε να δείξει στους ακροατές πώς να μάθουν "να ακούν την σιωπή". Η πρόθεση, στην πραγματικότητα, ήταν να μάθει το κοινό να ακούει τους ήχους της καθημερινής ζωής: σκύλους που γαβγίζουν, μωρά που κλαίνε, βροντές, ανέμους που σφυρίζουν, εξατμίσεις οχημάτων, την μπάλα που ένα παιδί χτυπάει στο έδαφος.
Η σημαντικότερη παρακαταθήκη του Cage είναι πως κάθε θόρυβος μπορεί να γίνει μουσική κατά τη διάρκεια της "εκτέλεσης" του έργου του 4'33''. Όπως καταλήγει ο Cage στο Silence: "Έχω περάσει πολλές ευχάριστες ώρες στο δάσος διεξάγοντας παραστάσεις του σιωπηλού μου κομματιού, με κοινό τον εαυτού μου".
Όποτε θέλεις να ακούσεις και εσύ ένα ολοκαίνουριο μουσικό κομμάτι, ρύθμισε ένα χρονόμετρο στα 4 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα και δώσε σημασία σε κάθε ήχο γύρω σου.
Καλή ακρόαση!
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου