Τουλάχιστον προς στιγμήν, η απάντηση είναι όχι. Τίτλοι ιδιοκτησίας που έχουν εκδοθεί, είναι παράνομοι. Ο διαστημικός χώρος, λόγω του αφιλόξενου για τον άνθρωπο χαρακτήρα του, έχει οριστεί ως πεδίο ειρήνης, μη υποκείμενος σε οποιαδήποτε εθνική οικειοποίηση και ελεύθερος προς εξερεύνηση για όλη την ανθρωπότητα. Απαγορεύεται η κάθε μορφής άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων, και προωθείται η απόλυτη διαφάνεια για ό,τι ανακαλύπτεται στο εξωατμοσφαιρικό διάστημα.
Με την εκτόξευση του Sputnik 1 (του πρώτου τεχνικού δορυφόρου) από τους Σοβιετικούς το 1957, έγιναν σαφείς οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στη χρησιμοποίηση του διαστήματος για στρατιωτικούς σκοπούς. Καθώς η κούρσα του διαστήματος κατείχε κεντρική θέση στον Ψυχρό Πόλεμο, η θεσμοθέτηση θεμελιωδών αρχών που θα διέπουν τις δραστηριότητες των κρατών στον διαστημικό χώρο ήταν καίριας σημασίας.
 |
| Η διάσημη εικόνα της αμερικάνικης σημαίας καρφωμένης στο έδαφος της Σελήνης από τους αστροναύτες του Apollo 11 δεν σηματοδοτεί κτήση του εδάφους αυτού |
Οι πυλώνες του σημερινού Διεθνούς Δικαίου του Διαστήματος (International Space Law), στηρίζονται στην αρχή ότι όλοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον διαστημικό χώρο και τα ουράνια σώματα για επιστημονική έρευνα, αλλά κανείς δεν μπορεί να τα κατέχει. Αυτοί οι δύο κανόνες εδραιώνονται από τη "Συνθήκη επί των αρχών που διέπουν τη δραστηριότητα των κρατών κατά την εξερεύνηση και χρησιμοποίηση του διαστήματος, περιλαμβανομένης της Σελήνης και των άλλων ουράνιων σωμάτων" του 1967.
Στο Άρθρο 1 ορίζεται: Ελεύθερη εξερεύνηση και εκμετάλλευση του διαστήματος, της Σελήνης και των άλλων ουράνιων σωμάτων προς το συμφέρον και προς όφελος όλων των κρατών, με το διάστημα να ανήκει στη δικαιοδοσία όλης της ανθρωπότητας.
Στην συνέχεια, το Άρθρο 2 αναφέρει: To διάστημα, συμπεριλαμβανομένης της Σελήνης και των άλλων ουράνιων σωμάτων, δεν υπόκειται σε εθνική οικειοποίηση με απαιτήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων, δια της χρήσης ή κατάληψης, ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο.
Στην Συνθήκη αυτή συμμετέχουν σήμερα 110 χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας), και άλλες 23 την έχουν υπογράψει, αλλά δεν έχουν ολοκληρώσει την επικύρωσή της.
 |
| Χάρτης μελών Συνθήκης για το εξωατμοσφαιρικό διάστημα Πράσινο: Μέλη, Κίτρινο: Υπογράφοντες, Κόκκινο: Μη συμμετέχοντες |
Μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα, η διαστημική δραστηριότητα αφορούσε αποκλειστικά τα κράτη, γιατί μόνο αυτά είχαν την οικονομική δυνατότητα να υποστηρίξουν αποστολές. Ωστόσο, σήμερα, τα φώτα στρέφονται στις ιδιωτικές εταιρείες αεροδιαστημικής και τις αποστολές που πραγματοποιούν, με διάσημο παράδειγμα την SpaceX του Elon Musk. Φλέγον ζήτημα που προκύπτει, είναι το αν στους ιδιώτες ισχύει η αρχή περί μη δικαιωμάτων κτήσης τμημάτων των ουράνιων σωμάτων. Την διεθνή κοινότητα απασχολεί το πώς επαναπροσδιορίζεται η χρήση του διαστήματος όταν εμπλέκονται επιχειρηματικές δραστηριότητες, και τι συμβαίνει με υλικά που αντλούνται από το υπέδαφος τους.
Μερίδα μελετητών, επισημαίνουν το γεγονός ότι το άρθρο 2, που αναφέρεται παραπάνω, πραγματεύεται το ζήτημα της εθνικής ιδιοκτησίας. Ωστόσο, το άρθρο 6 της ίδιας συνθήκης δηλώνει πως τα κράτη υπέχουν διεθνή ευθύνη για κάθε εθνική δραστηριότητά τους στο διάστημα, είτε διενεργείται από κρατική υπηρεσία είτε από μη κρατικό οργανισμό, έχοντας την συνεχή εποπτεία.
Στην εποχή μας, το ενδεχόμενο εξόρυξης ή δημιουργίας βάσεων στην Σελήνη ή τον πλανήτη Άρη αποτελεί έναν υλοποιήσιμο στόχο. Σε κράτη με έντονη διαστημική δραστηριότητα, υπάρχει η τάση να ερμηνεύεται διαφορετικά η Συνθήκη του 1967, η οποία προέρχεται από μια εποχή που τέτοιες πρακτικές αποτελούσαν σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο, το πνεύμα της κοινής κτήσης του διαστήματος από το σύνολο της ανθρωπότητας προορίζεται να εφαρμοστεί σε όλες τις οντότητες, είτε είναι δημόσιες είτε ιδιωτικές.
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!