Μερίδα γονέων διατυπώνουν σθεναρές αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα και τη σκοπιμότητα της υποχρεωτικής φοίτησης, τόσο στην χώρα μας όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Πολλοί από αυτούς, αναδεικνύουν ως εναλλακτική την εκπαίδευση κατ΄οίκον (homeschooling), δηλαδή την εκπαίδευση των παιδιών από τους γονείς ή από επιλεγμένους δασκάλους στο σπίτι, απέχοντας από δημόσια ή ιδιωτικά σχολεία.
Στην Ελλάδα η υποχρεωτική εκπαίδευση
θεσμοθετείται επίσημα το 1926, ενώ με το νομοθετικό διάταγμα υπ' αριθμ. 4379 του 1964 κατοχυρώνεται η παροχή δωρεάν εκπαίδευσης και ο υποχρεωτικός της χαρακτήρας από το 6ο έως το 15ο έτος της ηλικίας, χωρίς ωστόσο να προβλέπονται σαφείς κυρώσεις σε περίπτωση μη τήρησης.
θεσμοθετείται επίσημα το 1926, ενώ με το νομοθετικό διάταγμα υπ' αριθμ. 4379 του 1964 κατοχυρώνεται η παροχή δωρεάν εκπαίδευσης και ο υποχρεωτικός της χαρακτήρας από το 6ο έως το 15ο έτος της ηλικίας, χωρίς ωστόσο να προβλέπονται σαφείς κυρώσεις σε περίπτωση μη τήρησης.
Στο άρθρο 16 παρ. 2 του Συντάγματος, ορίζεται ότι: «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες». Το άρθρο 3 αναφέρει: «Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα».
Η ισχύουσα κατάσταση ορίζεται και από το νόμο 1566/1985 "Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις". Στο άρθρο 2 παρ. 3 αναφέρεται: «Η φοίτηση είναι υποχρεωτική στο δημοτικό σχολείο και στο γυμνάσιο, εφόσον ο μαθητής δεν έχει υπερβεί το 16ο έτος της ηλικίας του. Όποιος έχει την επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου και παραλείπει την εγγραφή ή την εποπτεία του ως προς τη φοίτηση τιμωρείται σύμφωνα με το άρθρο 458 του Ποινικού Κώδικα».
Από τις νομοθετικές αυτές ρυθμίσεις προκύπτει ότι, η εκπαίδευση ενός παιδιού στο σπίτι είναι παράνομη. Επιτρέπεται κατ'εξαίρεση, σε περιπτώσεις που αρμόδια επιτροπή κρίνει πως ένα παιδί, για λόγους υγείας, δεν μπορεί να παρακολουθήσει μαθήματα σε σχολική μονάδα γενικής ή ειδικής αγωγής.
Σε άλλες χώρες η εκπαίδευση κατ’ οίκον είναι νομικά θεσμοθετημένη και, μάλιστα, ευρέως δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, ως εναλλακτική μορφή διδασκαλίας. Μεγαλύτερη ανταπόκριση βρίσκει στις ΗΠΑ, όπου υπολογίζεται ότι περισσότερα από 2.000.000 παιδιά δεν συμμετέχουν στις σχολικές αίθουσες. Αντίστοιχα, 25.000 στην Μ. Βρετανία και 4.500 στην Γαλλία παρακολουθούν μαθήματα στο σπίτι. Η εκπαίδευση κατ’ οίκον είναι διαδεδομένη επίσης σε Αυστραλία, Καναδά, Ν. Ζηλανδία, Κένυα, Ιαπωνία, Ρωσία και Μεξικό. Στην Ευρώπη συνολικά 16 χώρες αποδέχονται το homeschooling ως εναλλακτική μορφή υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Επιπλέον, διάσημα πανεπιστήμια όπως το Princeton, το Harvard, το Stanford, δέχονται υποψηφίους που έχουν εκπαιδευτεί στο σπίτι.
Οι υποστηρικτές
Οι λόγοι που κάποιοι γονείς προτιμούν μια τέτοια μορφή εκπαίδευσης εδρεύουν στην πεποίθησή τους ότι το σχολικό περιβάλλον είναι εχθρικό και στείρο. Οι περισσότεροι προβάλουν το απαιτητικό πρόγραμμα, τις εξετάσεις, τον ανταγωνισμό, τους βαθμούς, την κριτική και τη συμμόρφωση ως αιτίες που δεν επιθυμούν τα παιδιά τους να φοιτήσουν σε σχολείο. Όπως υποστηρίζουν πολλοί γονείς στην χώρα μας, το δικαίωμα του γονέα στην επιλογή της μόρφωσης του παιδιού του δεν θα πρέπει να εξαντλείται στο να επιλέξει ιδιωτικό σχολείο έναντι του δημοσίου.
Για ορισμένους γονείς είναι σημαντική και η δυνατότητα, που τους παρέχεται, να μεταδώσουν στο παιδιά το οικογενειακό τους σύστημα αξιών και πεποιθήσεων που θεωρούν ότι λείπει από τα σχολεία. Πιστεύουν πως το σπίτι προσφέρει ένα πιο ασφαλές περιβάλλον και τα παιδιά προστατεύονται από συνήθειες συνομηλίκων όπως ναρκωτικά, αλκοόλ και άλλα.
Στην εκπαίδευση κατ’ οίκον, σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, τα παιδιά εξασφαλίζουν περισσότερο χρόνο για να καλλιεργήσουν ταλέντα και ενδιαφέροντα τους, ενώ μορφώνονται και κοινωνικοποιούνται πολυμορφικά. Σε πολλές περιπτώσεις το σπίτι λειτουργεί σαν τη βάση της εκπαίδευσης και χρησιμοποιούνται και πηγές όπως μουσεία, βιβλιοθήκες, αθλητικά κέντρα, ίντερνετ και άλλα μέρη γενικού ενδιαφέροντος. Μπορούν να υπάρξουν και επαφές με άλλες οικογένειες που ακολουθούν την εκπαίδευση στο σπίτι.
Οι επικριτές
Πολλοί είναι βέβαια και αυτοί που ασκούν δριμεία κριτική στην κατ’ οίκον εκπαίδευση. Πριν την εισαγωγή των νόμων περί υποχρεωτικής εκπαίδευσης, η μόρφωση ήταν προνόμιο λίγων και ισχυρών, έτσι οι επικριτές της, τονίζουν πως είναι μια επιλογή αποκλειστικά διαθέσιμη σε μια μικρή ελίτ, καθώς είναι αδύνατον για έναν εργαζόμενο γονέα να αναλάβει την μόρφωση του παιδιού του.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στο ότι τα παιδιά που μένουν εκτός εκπαιδευτικού συστήματος δεν μοιράζονται καθημερινές εμπειρίες με συνομήλικους, με αναπόφευκτη συνέπεια να απομονώνονται. Το σχολείο πέρα από το μαθησιακό κομμάτι είναι πυλώνας κοινωνικοποίησης, μια απαραίτητη "πρόβα" για την κατοπινή ένταξη του ατόμου σε μια άκρως ανταγωνιστική κοινωνία, όπου επίσης θα κληθεί να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Την κοινωνική μάθηση που παρέχεται στον σχολικό χώρο δύσκολα μπορεί να προσομοιώσει το οικιακό περιβάλλον.
Η εξάπλωση της κατ' οίκον εκπαίδευσης ενέχει κίνδυνο για διαιρεμένη κοινωνία, όπου υπάρχουν πολίτες από παράλληλες κοινωνίες. Στο μη ακαδημαϊκό περιβάλλον του σπιτιού, εκφράζονται αμφιβολίες για το πόσο εύστοχα μπορεί να εκπαιδευτεί ένα παιδί και ανησυχίες για τον κίνδυνο να αναπτυχθεί κοινωνικός και θρησκευτικός εξτρεμισμός.
Κλείνοντας, αξίζει να σημειώσουμε ένα παράδοξο του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Η παρακολούθηση μαθημάτων σε σχολικό πλαίσιο είναι υποχρεωτική, αλλά για την ελληνική οικογένεια η επιπλέον εκπαίδευση κατ’ οίκον (σε μουσική, ξένες γλώσσες ή μαθήματα εισαγωγικών εξετάσεων) είναι αυτονόητη.
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!