Η λατρεία του ήλιου

Πολλοί από εμάς περιγράφουμε τον εαυτό μας ως "λάτρη του ήλιου". Η αγάπη μας αυτή ως επί το πλείστον εστιάζει σε μια βόλτα που θα κάνουμε μια ηλιόλουστη ημέρα, ένα μπάνιο στην θάλασσα ή ίσως ένα καλοκαιρινό ταξίδι. Η ευχάριστη αύρα που δημιουργεί ο ήλιος, η αίσθηση μιας ακτίνας στο πρόσωπο μας, το φως του, η ζεστασιά, τον καθιστά για όλους μας σύμβολο ελπίδας και πηγή θετικής ενέργειας. Για τους περισσότερους αρχαίους πολιτισμούς, όμως, ο ήλιος αποτελούσε θεϊκή μορφή. Υποκλίνονταν σε αυτόν, αναγνωρίζοντάς τον ως την
πιο ισχυρή δύναμη του σύμπαντος, στην οποία χρωστούσαν ευγνωμοσύνη και υπακοή. 

Τα παιδιά συνηθίζουν να ζωγραφίζουν ήλιο στον ουρανό τους. 

Αποδίδοντας τον συχνά ως χαρούμενο πρόσωπο αποτυπώνουν την ελπίδα που συμβολίζει.  

Ο ήλιος, εν μέσω πολυθεϊστικών παραδόσεων, φαίνεται να υπήρξε η πρώτη θεότητα που θεωρήθηκε δημιουργός του κόσμου από διάφορες κοινωνίες. Μαζί με άλλα ουράνια αντικείμενα, όπως τα αστέρια, το φεγγάρι, κομήτες και μετεωρίτες προκαλούσαν δέος στους ανθρώπους και θεωρούνταν θεϊκά σημάδια. Παρομοίως, γεγονότα όπως οι εκλείψεις ή τα φώτα του Σέλαος οδηγούσαν στην θεοποίηση της φύσης. Για τον πρώιμο ανθρώπινο πολιτισμό ο ήλιος ήταν μία άπιαστη, μακρινή δύναμη, με συστηματικούς κύκλους, που δεν μπορούσαν να την ελέγξουν και ήταν ικανή να αλλάξει τον κόσμο. Κατάφερνε να νικήσει το σκοτάδι και το ψύχος, ευνοούσε την καλλιέργεια που τους έδινε τροφή, και η παρουσία του εξαφάνιζε οτιδήποτε άλλο, καθιστώντας τον ηγέτη του ουρανού. 

Αρχαιολογικές ανακαλύψεις έχουν φέρει στο φως μνημεία που φαίνεται να ευθυγραμμίζονται με τα ουράνια σώματα, ενισχύοντας την άποψη ότι ο ήλιος αποτελούσε κεντρικό στοιχείο στην ανθρώπινη πίστη. 

Μνημείο Stonehenge, Ηνωμένο Βασίλειο

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι μεγάλιθοι του Stonehenge στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίοι δείχνουν ευθυγραμμισμένοι με το σημείο που εμφανίζεται ο ήλιος στον ορίζοντα κατά το θερινό και χειμερινό ηλιοστάσιο, δηλαδή στην καμπή των εποχών. Πριν από 5000 χρόνια, όπου τοποθετείται και η κατασκευή του μνημείου, η γνώση του ηλιακού κύκλου χρησιμοποιούταν από τους ηγέτες ως πηγή δύναμης, καθώς μπορούσαν να κατευθύνουν τις κοινότητες για την σπορά και την συγκομιδή. 

Παρομοίως, στην Αρχαία Αίγυπτο ο ήλιος είχε τεράστια σημασία στη θρησκεία και στο καθεστώς των Φαραώ. Στην αιγυπτιακή λατρεία, ο Horus ήταν ο ανατέλλοντας ήλιος, ο Ra ο δυνατός ήλιος που συνήθως συνδέεται με τις ώρες του μεσημεριού και ο Osiris, ως θεός των νεκρών, σχετιζόταν με τον ήλιο που δύει. Πολλοί ναοί, όπως αυτοί του Καρνάκ στο Νείλο, φαίνεται να προσανατολίζονται στην κατεύθυνση του θερινού ηλιοστασίου, υμνώντας την προσφορά του ήλιου στην ζωή των ανθρώπων. 

Ρα, ο Θεός Ήλιος των Αιγυπτίων

Αποτυπωνόταν με κεφάλι γερακιού και τον ηλιακό δίσκο από πάνω

Στην Κεντρική και Νότια Αμερική, αντίστοιχα, οι αρχαίοι πολιτισμοί των Αζτέκων, των Μάγια και των Ίνκας βασίζονταν επίσης στη λατρεία των ουράνιων σωμάτων και ανέπτυξαν αρκετά περίπλοκα ημερολόγια χάρη στην παρατήρηση τους. Ναοί, όπως αυτοί στο Μάτσου Πίτσου του Περού, συσχετίζονται με την λατρεία στον ήλιο, καθώς σηματοδοτούν το χειμερινό ηλιοστάσιο, ενώ στοιχεία δείχνουν ότι πραγματοποιούνταν και γιορτές με στόχο να κρατήσουν τον ήλιο στο υψηλότερο σημείο του στον ουρανό. 

Σήμερα, η επιστήμη μάς έχει διδάξει αρκετά σχετικά με τον αστέρα υδρογόνου και ηλίου, με αποτέλεσμα να απομυθοποιηθεί η θεϊκή του δύναμη. Η καθημερινότητα μας επικεντρώνεται σε πιο ουσιαστικά, πολιτικά ή οικονομικά ζητήματα, με τα οποία η πορεία της ζωής μας φαίνεται προφανώς πιο συνυφασμένη. Η ευγνωμοσύνη και η υποταγή στον ήλιο δείχνει να μην έχει τίποτα να μας προσφέρει πια. 

Φωτογραφία του Ήλιου από το Solar Dynamics Observatory, 2010

Παραβλέπουμε, ωστόσο, το ότι όλες οι διαδικασίες για τη ζωή στη Γη εξακολουθούν να τροφοδοτούνται αποκλειστικά από την ενέργεια του Ήλιου. Στην πραγματικότητα εξαρτιόμαστε από αυτόν όσο και οι προϊστορικές κοινωνίες. Χάρη σε αυτόν θερμαίνονται οι θάλασσες, διατηρείται η ατμόσφαιρα και η θερμοκρασία της Γης, λειτουργεί ο υδρολογικός κύκλος, φωτοσυνθέτουν τα φυτά που μας παρέχουν τροφή και οξυγόνο. Η ευγνωμοσύνη στον ήλιο, συνήθως δεν έχει θέση στην καθημερινότητα μας και οι σύγχρονες πόλεις δεν μπορούν να χτιστούν με γνώμονα τα ηλιοστάσια. Τουλάχιστον, όμως, όταν στις ηλιόλουστες μέρες μας ακουμπούν οι ακτίνες του, οφείλουμε να αναγνωρίζουμε την προσφορά του.

Edward Munch, Ο Ήλιος, 1909

Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!