Πριν από περίπου 66 εκατομμύρια χρόνια, πιθανότατα λόγω της πτώσης κάποιου αστεροειδούς, το 80% των ζώων της Γης εξαφανίστηκε, ανάμεσα σε αυτά και οι δεινόσαυροι. Από την ανακάλυψη των πρώτων απολιθωμένων σκελετών δεινοσαύρων, τον 19ο αιώνα, η μελέτη των παλαιοντολόγων για τα πλάσματα αυτά έχει φέρει στην επιφάνεια σπουδαία ευρήματα. Σύμφωνα με τις έρευνες, κάποια είδη δεινοσαύρων χάρη στην εξέλιξη κατάφεραν να επιβιώσουν και να φτάσουν μέχρι και τις μέρες μας. Οι δεινόσαυροι ζουν ακόμη ανάμεσα μας, ή μάλλον πετούν ανάμεσά μας, καθώς έχουν μετεξελιχθεί σε πουλιά!
Η ανακάλυψη που συνέδεσε για πρώτη φορά τους δεινόσαυρους με τα πτηνά είναι το απολίθωμα ενός
Αρχαιοπτέρυγα (archeopteryx), ο οποίος αποτελεί το αρχαιότερο γνωστό γένος πτηνού, καθώς υπολογίζεται ότι έζησε την ύστερη Ιουράσια περίοδο, περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια πριν. Το απολίθωμα αυτό, που βρέθηκε το 1860 κοντά στο Solnhofen στην Βαυαρία της Γερμανίας, συγκεντρώνει χαρακτηριστικά πτηνών αλλά και θηριόποδων, μιας ομάδας σαρκοφάγων δεινοσαύρων. Πιο συγκεκριμένα, ο Αρχαιοπτέρυξ είχε μέγεθος, τύπο οστών, μορφολογία φτερών και πούπουλα που παραπέμπουν στα σύγχρονα πτηνά, αλλά και οστέινη ουρά με μεγάλο μήκος σχετικά με το υπόλοιπο σώμα του, σαγόνια με αιχμηρά δόντια, τρία δάχτυλα με νύχια και διάφορα σκελετικά χαρακτηριστικά που συγκλίνουν με την ανατομία των δεινοσαύρων. Για τους λόγους αυτούς, θεωρήθηκε ένα μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στα δύο είδη.
Αρχαιοπτέρυγα (archeopteryx), ο οποίος αποτελεί το αρχαιότερο γνωστό γένος πτηνού, καθώς υπολογίζεται ότι έζησε την ύστερη Ιουράσια περίοδο, περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια πριν. Το απολίθωμα αυτό, που βρέθηκε το 1860 κοντά στο Solnhofen στην Βαυαρία της Γερμανίας, συγκεντρώνει χαρακτηριστικά πτηνών αλλά και θηριόποδων, μιας ομάδας σαρκοφάγων δεινοσαύρων. Πιο συγκεκριμένα, ο Αρχαιοπτέρυξ είχε μέγεθος, τύπο οστών, μορφολογία φτερών και πούπουλα που παραπέμπουν στα σύγχρονα πτηνά, αλλά και οστέινη ουρά με μεγάλο μήκος σχετικά με το υπόλοιπο σώμα του, σαγόνια με αιχμηρά δόντια, τρία δάχτυλα με νύχια και διάφορα σκελετικά χαρακτηριστικά που συγκλίνουν με την ανατομία των δεινοσαύρων. Για τους λόγους αυτούς, θεωρήθηκε ένα μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στα δύο είδη.
Απολίθωμα Αρχαιοπτέρυξ, όπου αποτυπώνονται τα πούπουλα, τα φτερά και η ουρά
Ο βιολόγος Thomas Henry Huxley, θερμός υποστηρικτής του έργου "Καταγωγή των Ειδών" (1859) του Κάρολου Δαρβίνου, ήταν αυτός που επεσήμανε ότι, σύμφωνα με τα απολιθώματα, το Archeopteryx ήταν πανομοιότυπο με το θηριόποδο Compsognathus, με μόνες διαφορές τα εμπρός άκρα και τα φτερά. Σήμερα, έχοντας ανακαλύψει ακόμη εννέα απολιθώματα Αρχαιοπτέρυγων, γνωρίζουμε ότι όντως η φυσιολογία τους είχε περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά με τους δεινοσαύρους παρά με τα σύγχρονα πτηνά.
Μια διαφοροποιημένη άποψη διατύπωσε, με το έργο του "Καταγωγή των πτηνών" (1926), ο Δανός Gerhard Heilmann, όπου δημοσίευσε τα αποτελέσματα της έρευνάς του σχετικά με την ανατομία, την εμβρυολογία, τη συμπεριφορά, και την εξέλιξη των πτηνών. Όπως και ο Huxley, ο Heilmann συμπέρανε ότι τα θηριόποδα, όπως το Compsognathus, ήταν πανομοιότυπα με το Archeopteryx, ωστόσο τονίζοντας τις διαφορές στα οστά, απέκλεισε τους δεινόσαυρους ως πρόγονους των πτηνών και απέδωσε όλες τις ομοιότητές τους στη συγκλίνουσα εξέλιξη. Τα συμπεράσματά του έγιναν δεκτά από σχεδόν όλους τους εξελικτικούς βιολόγους για τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες.
Η μελέτη του Heilmann άρχισε να αμφισβητείται μετά την ανακάλυψη ενός νέου δεινοσαύρου του γένους των θηριόποδων στη Μοντάνα το 1964, ο οποίος ονομάστηκε Δεινόνυχος (Deinonychus) από τον παλαιοντολόγο John Ostrom. Οι συγκριτικές μελέτες ανέδειξαν κοινά χαρακτηριστικά στους καρπούς των χεριών του Archaeopteryx και του Deinonychus. Ο Ostrom περιέγραψε τις ομοιότητες μεταξύ των πτηνών και των θηριόποδων δεινοσαύρων, αναζωπυρώνοντας τις ιδέες που είχαν πρωτοπαρουσιαστεί από τον Huxley. Η αναγνώριση από τον Ostrom της δεινοσαυρινής καταγωγής των πτηνών, μαζί με νέες ιδέες για τον μεταβολισμό των δεινοσαύρων, την συμπεριφορά, την ταχύτητα, τις δραστηριότητες και την επικοινωνία τους, ξεκίνησε αυτό που έγινε γνωστό ως "αναγέννηση των δεινοσαύρων", δηλαδή το αμείωτο ενδιαφέρον τόσο του κοινού όσο και της ακαδημαϊκής κοινότητας για την αποκρυπτογράφηση της παρουσίας αλλά και της εξαφάνισή τους από την Γη.
Σκελετός Δεινόνυχου, Field Museum of Natural History
Οι ανακαλύψεις που ακολούθησαν, όπως αυτή των εξαιρετικά διατηρημένων απολιθωμάτων δεινοσαύρων με πούπουλα της πρώιμης Κρητιδικής περιόδου (120 εκατομμύρια χρόνια πριν), στη βορειοανατολική κινεζική επαρχία Liaoning, την δεκαετία του 1990, ενίσχυσαν όλο και περισσότερο την συσχέτιση με τα σύγχρονα πτηνά. Όπως εκτιμάται, τα θηριόποδα ανέπτυξαν αρχικά πούπουλα για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας τους και σταδιακά μια ομάδα άρχισε να τα χρησιμοποιεί για πτήσεις.
Για δεκάδες εκατομμύρια χρόνια, είδη δεινοσαύρων συνυπήρξαν με μετεξελιγμένα είδη πτηνών. Από την εξαφάνιση των δεινοσαύρων, 66 εκατομμύρια χρόνια πριν, επιβίωσε μια μικρή ομάδα αυτών των μετεξελιγμένων πτηνών και οδήγησε στην πορεία της εξέλιξής της στα πάνω από 10.000 είδη σύγχρονων πτηνών. Για να απαντηθεί το ερώτημα αν έχουν πράγματι εξαφανιστεί οι δεινόσαυροι θα πρέπει να τους χωρίσουμε σε δύο κατηγορίες. Τα είδη που δεν εξελίχθηκαν σε πτηνά, δυστυχώς εξαφανίστηκαν. Τα θηριόποδα επιβίωσαν χάρη στους ιπτάμενους απόγονούς τους.
Ενδιαφέρουσα έκθεση σχετικά με την καταγωγή των πτηνών διοργανώθηκε το 2016 από το American Museum of Natural History με τίτλο "Dinosaurs among us".
https://www.amnh.org/exhibitions/dinosaurs-among-us
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!