Η κατανόησή μας για το ηλιακό σύστημα άλλαξε δραστικά το 2006, όταν οι ερευνητές της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης ανακατέταξαν τον Πλούτωνα, αλλάζοντας την κατηγοριοποίησή του από πλανήτη σε νάνο-πλανήτη.
Οι πέντε πρώτοι πλανήτες που παρατηρήθηκαν στην ιστορία, καθώς είναι ορατοί με γυμνό μάτι, είναι ο Ερμής, η Αφροδίτη, ο Άρης, ο Δίας και ο Κρόνος. Μετά την έλευση των τηλεσκοπίων, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν δύο νέα ουράνια σώματα, τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα. Ο Πλούτωνας βρέθηκε και ταξινομήθηκε
το 1930, από τον αστρονόμο Clyde Tombaugh του παρατηρητηρίου Lowell και αποτέλεσε τον ένατο πλανήτη του ηλιακού συστήματος.
το 1930, από τον αστρονόμο Clyde Tombaugh του παρατηρητηρίου Lowell και αποτέλεσε τον ένατο πλανήτη του ηλιακού συστήματος.
Ακόμα και κατά την διάρκεια της ταξινόμησής του στους πλανήτες, ο Πλούτωνας ήταν με μεγάλη διαφορά ο μικρότερος σε μάζα και διάμετρο. Για να μπορέσουμε να το συγκρίνουμε αξίζει να υπολογίσουμε ότι αντιστοιχεί στα 2/3 του δορυφόρου της Γης, την Σελήνη. Συγκαταλέγεται στα πιο απομακρυσμένα σώματα από τον Ήλιο, καθώς απέχει 3,6 δισεκατομμύρια μίλια, δηλαδή περίπου 40 φορές την απόσταση που χωρίζει την Γη από τον Ήλιο. Φυσικά η απόσταση αυτή οδηγεί σε ακραία χαμηλές θερμοκρασίες, επομένως αποτελείται κατά κύριο λόγο από πέτρωμα και πάγο.
Ηλιακό Σύστημα εννέα πλανητών
Η επιστημονική κοινότητα ήταν πάντα σκεπτική απέναντι στον Πλούτωνα λόγω του μεγέθους του, ωστόσο η ανακάλυψη κοντινών του σωμάτων το 1992 ήταν αυτή που άνοιξε έναν ευρύ κύκλο συζητήσεων. Αρχικά ανακαλύφθηκε το σώμα 1992 QB1, και στην συνέχεια περισσότερα αντικείμενα στο εξωτερικό ηλιακό σύστημα, αποκαλύπτοντας μια ολόκληρη περιοχή σωμάτων που άξιζε να ερευνηθεί, όπως είχε συμβεί και με την Κύρια Ζώνη των Αστεροειδών που βρίσκεται ανάμεσα στον Άρη και τον Δία. Η περιοχή που ανακαλύφθηκε ονομάστηκε Ζώνη του Κάιπερ και ο Πλούτωνας μέχρι το 2005 παρέμενε το μεγαλύτερο γνωστό σώμα.
Τον Ιούλιο του 2005 οι αστρονόμοι βρήκαν στην Ζώνη του Κάιπερ το σώμα Έρις, το οποίο ήταν μεγαλύτερο από τον Πλούτωνα, κάνοντας πολλούς μελετητές να μιλούν για τον δέκατο πλανήτη του ηλιακού συστήματος. Από την άλλη πλευρά, εκφράστηκε η άποψη ότι υπάρχουν δεκάδες αντικείμενα στην Ζώνη Κάιπερ παρόμοιου μεγέθους και χαρακτηριστικών με τον Πλούτωνα και την Έριδα, τα οποία δεν μπορούν να κατηγοριοποιηθούν όλα ως πλανήτες, αλλά να συγκροτήσουν ένα νέο είδος αντικειμένου. Έγινε, επομένως, επιτακτική η ανάγκη να οριστικοποιηθούν τα κριτήρια με το οποία ονομάζουμε ένα σώμα πλανήτη.
Για τον λόγο αυτό, το 2006 η Γενική Συνέλευση της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης συνεδρίασε στην Πράγα, και έπειτα από έντονες συζητήσεις, μια νέα εκδοχή ορισμού ενός πλανήτη πλήρους μεγέθους διαμορφώθηκε σταδιακά. Για να ταξινομηθεί ένα ουράνιο σώμα ως πλανήτης ορίστηκαν οι προϋποθέσεις:
1. Να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο.
2. Να έχει μάζα ικανή να το καταστήσει σφαιρικό, ή σχεδόν σφαιρικό.
3. Να έχει εξαλείψει άλλα αντικείμενα από τον χώρο της τροχιάς του.
Ο Πλούτωνας πληρούσε τα δύο πρώτα κριτήρια, αλλά όχι το τρίτο, καθώς μοιράζεται την τροχιά του με τις άλλες οντότητες που ανακαλύφθηκαν, κάτι που σήμαινε ότι δεν μπορούσε πια να θεωρείται πλανήτης.
Παρόλα αυτά, στην ίδια συνεδρίαση δημιουργήθηκε και η κατηγορία των νάνων-πλανητών. Πρόκειται για αντικείμενα που έχουν τροχιά στον Ήλιο και αρκετή μάζα για να δημιουργήσουν σφαιροειδείς μορφές αλλά δεν έχουν εξαλείψει από την τροχιά τους άλλα αντικείμενα, κάτι που σημαίνει πως δεν έχουν επιτύχει βαρυτική κυριαρχία. Προς το παρόν, πέντε σώματα στο ηλιακό σύστημα έχουν κατηγοριοποιηθεί ως νάνοι-πλανήτες: ο Πλούτωνας, ο οποίος πλέον θεωρείται ο πρώτος νάνος-πλανήτης που ανακαλύφθηκε, η Έρις, η οποία είναι ο μεγαλύτερος γνωστός νάνος-πλανήτης, η Δήμητρα, η οποία είναι ο μοναδικός νάνος-πλανήτης που βρίσκεται στην Κύρια Ζώνη Αστεροειδών, η Χαουμέα και η Μακεμάκε, ενώ είναι πιθανόν να ανακαλυφθούν και άλλα.
Ηλιακό Σύστημα οκτώ πλανητών, δύο Ζωνών και πέντε νάνων-πλανητών
Παρά τις διασαφηνίσεις της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης, μερίδα αστρονόμων εξέφρασε τις αντιρρήσεις της σχετικά με το νέο ορισμό των πλανητών βρίσκοντας ασάφειες και θεωρώντας τον αυθαίρετο και συγκεχυμένο. Με κύριο υποστηρικτή τον Άλαν Στερν, επικεφαλή της αποστολής της NASA ''New Horizons'' στον Πλούτωνα, ζήτησαν να αλλάξει ο ορισμός και ο Πλούτωνας να παραμείνει ο ένατος πλανήτης.
Ένα από τα κύρια σημεία αντιπαράθεσης, είναι η ακριβής ερμηνεία του όρου "εξάλειψη αντικειμένων από την πλανητική τροχιά", που διαφοροποιεί και την κατηγορία των νάνων-πλανητών. Από την μία πλευρά υποστηρίχθηκε ότι κανένα σώμα, ούτε και η Γη, έχει ''καθαρίσει'' εντελώς τις γειτονικές περιοχές του από συντρίμμια. Η απάντηση σε αυτό στηρίχθηκε στο ότι ακόμα και όταν υπάρχουν άλλα σώματα μέσα στην τροχιακή περιοχή τους, οι πλανήτες ελέγχουν εξ' ολοκλήρου τις τροχιές αυτών. Επιπλέον, εάν είχαμε εγκαταλείψει το κριτήριο αυτό, ο αριθμός των πλανητών του ηλιακού συστήματος θα έπρεπε να αυξηθεί, από οκτώ σε περισσότερους από πενήντα, με εκατοντάδες ακόμα πιθανούς.
Αυτό που αξίζει να κρατήσουμε από αυτόν τον μετασχηματισμό του ηλιακού συστήματος είναι ότι, παρά τις αντιρρήσεις, ενσαρκώνει ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της επιστήμης: την ικανότητα να αλλάζει φαινομενικά σταθερούς ορισμούς υπό το πρίσμα νέων στοιχείων, αναζητώντας την μέγιστη δυνατή κατανόηση του κόσμου.
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!