Ο ιερός τόπος αρχικά ήταν αφιερωμένος στην Γαία, και οι ιέριες μετέφεραν τους χρησμούς της. Η Γαία είχε ορίσει προστάτη των Δελφών τον γιο της Πύθωνα, ένα τερατώδες φίδι, το οποίο σκότωσε ο Απόλλωνας και κατέκτησε το μαντείο. Ένας μεγαλοπρεπής ναός αφιερωμένος στον θεό του φωτός, των τεχνών και της μαντείας, Απόλλωνα, αντικατέστησε το ιερό. Γύρω ανεγέρθηκαν οικοδομήματα για την φιλοξενία των επισκεπτών και αργότερα, χάρη στην δημοφιλία του μαντείου, κατασκευάστηκε θέατρο, γυμνάσιο, και το στάδιο όπου διεξάγονταν οι Πυθικοί Αγώνες, έτσι η περιοχή μετατράπηκε σε πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο.
Οι επισκέπτες έρχονταν στους Δελφούς κατά χιλιάδες. Φιλόσοφοι, έμποροι, βασιλείς, πριν από κάθε σημαντική απόφαση, έπρεπε να πάρουν χρησμό. Το περίφημο μαντείο λειτουργούσε στο εσωτερικό του Ναού του Απόλλωνα, στο Άδυτο, ένα υπόγειο μικρό σπήλαιο στο οποίο σύμφωνα με τις αρχαίες αναφορές υπήρχε ένα χάσμα γης, μια πηγή από την οποία αναδύονταν αναθυμιάσεις. Η είσοδος επιτρεπόταν μόνο στην Πρωθιέρια του ναού, την Πυθία. Οι ιέριες, από τις οποίες επιλεγόταν η εκάστοτε Πυθία, ζούσαν απομονωμένες και εκπαιδεύονταν από παιδιά για το πως να πέσουν σε μαντική έκσταση και να μιλούν εκ μέρος του Απόλλωνα. Τις ιερές μέρες που εισέρχονταν στο Άδυτο υποβάλλονταν σε νηστεία και καθαρμό, ώστε να ηρεμήσουν και να προετοιμαστούν για την τελετουργία.
Τις αναθυμιάσεις που αναδύονταν από το χάσμα εισέπνεε η Πυθία, ερχόταν σε κατάσταση έκστασης, και εκστόμιζε άναρθρες κραυγές, τις οποίες το ιερατείο μετέφερε ως χρησμούς. Την μαντική δύναμη δεν κατείχε η ίδια η Πυθία, ο χρησμός ήταν αποτέλεσμα όλης της τελετουργίας.
John Collier, Ιέρεια των Δελφών, 1891
Υπήρχε πράγματι το χάσμα γης;
Η ύπαρξη του χάσματος και των αναθυμιάσεων που εξασφάλιζαν στην Πυθία την επικοινωνία με τον Απόλλωνα αποτελεί πεδίο αντιπαραθέσεων μεταξύ των επιστημόνων. Το 1884 Γάλλοι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν ανασκαφές στους Δελφούς φέρνοντας στο φως την Ιερά Οδό, τους Θησαυρούς και το Ναό του Απόλλωνος. Δέκα χρόνια αργότερα οι ανασκαφές έφτασαν στο Άδυτο ωστόσο δεν ανακαλύφθηκε κάποια ρωγμή που να ταιριάζει με τις ιστορικές αναφορές του ''δικτύου επικοινωνίας'', έτσι η έκσταση της Πυθίας πέρασε στην σφαίρα του εξωπραγματικού και οι χρησμοί θεωρήθηκαν απάτη του ιερατείου.
Το 1996, μια ομάδα αποτελούμενη από αρχαιολόγο, τοξικολόγο, χημικό, και γεωλόγο ξεκίνησε νέο κύκλο ερευνών για την αληθινότητα της έκστασης της Πυθίας. Η γεωλογική έρευνα κάτω από το Ναό του Απόλλωνος εντόπισε ίχνη δύο ενεργών ρηγμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να έχουν σχηματίσει το χάσμα, ωστόσο πιθανόν οι σχισμές έκλεισαν ερμητικά από τον σεισμό το 373 π.Χ., που αναφέρεται και από τον Πλούταρχο, ιστορικό και ιερέα των Δελφών.
Η ίδια ομάδα ερευνητών συνέλεξε και δείγματα από τα τοιχώματα του Αδύτου, τα οποία απελευθέρωσαν ίχνη μεθανίου και αιθανίου. Καθώς τα αέρια αυτά δε συμφωνούσαν με τις αρχαίες περιγραφές, η έρευνα στράφηκε στην πηγή που ανέβλυζε πάνω από το Ναό του Απόλλωνα. Τα δείγματα νερού έδειξαν υψηλά επίπεδα αιθανίου και αιθυλενίου, στοιχεία μάλιστα που δεν υπήρχαν σε άλλη κοντινή πηγή που προμηθεύονταν νερό οι χωρικοί. Σύμφωνα με την θεωρία τους, το αιθυλένιο στο πέρασμα των χρόνων αποσυντέθηκε και σχηματίστηκε το αιθάνιο που βρέθηκε στα τοιχώματα, καταλήγοντας πως τα αέρια που αναδύονταν στο Άδυτο ήταν μεθάνιο και αιθυλένιο.
Το αιθυλένιο είναι ένα ψυχοδραστικό αέριο, το οποίο υπήρξε και ένα από τα πρώτα αναισθητικά. Σε έρευνες, ασθενείς που το εισέπνευσαν περιέγραψαν συμπτώματα που μοιάζουν με την έκσταση της Πυθίας, όπως παραλήρημα, ευφορία, αδυναμία ελέγχου των μυϊκών κινήσεων. Ένιωθαν απελευθερωμένοι, είχαν όμως ακόμα αντίληψη και ήταν ικανοί να απαντούν σε ερωτήσεις.
Ήταν οι χρησμοί αληθινοί;
Οι χρησμοί του μαντείου δίνονταν με την μορφή στίχων, και ήταν πάντα ασαφείς και διφορούμενοι. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που ήταν σχεδόν αδύνατον να αποδειχθούν εσφαλμένοι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο διάσημος χρησμός σε έναν μέλλοντα πατέρα σχετικά με το φύλο του παιδιού: ''Άρρεν ου θήλυ'', μια φράση με τελείως αντιθετικό νόημα ανάλογα με το που θα τοποθετηθεί η παύση (''Αγόρι, όχι κορίτσι'' ή ''Αγόρι όχι, κορίτσι'').
Μια επιγραφή πάνω στο ναό αποτελούσε νουθεσία ή προειδοποίηση για όποιον ζητούσε χρησμό: ''Γνώθι σαυτόν''. Ανεξάρτητα τι αποκάλυπτε η Πυθία στον ενδιαφερόμενο, ο καθένας έπρεπε να βρει τις δικές του απαντήσεις. Αν η πραγματικότητα δεν επιβεβαίωνε τον χρησμό, τότε θεωρούσαν πως η ερμηνεία του ήταν λανθασμένη.
Επιπλέον, θα πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στο γεγονός πως οι Δελφοί ήταν απαράμιλλο κέντρο δύναμης, ένας από τους σπουδαιότερους ρυθμιστές της πολιτικής και πολεμικής πορείας των Ελλήνων, εγκρίνοντας ή καταδικάζοντας πολέμους και αποικίες. Χιλιάδες άνθρωποι περνούσαν από το μαντείο δίνοντας πληροφορίες στους ιερείς για κάθε πόλη του ελλαδικού χώρου, αλλά και ολόκληρης της Μεσογείου. Το μαντείο συμμετείχε άμεσα ή έμμεσα σε όλα τα γεγονότα της εποχής και οι χρησμοί ήταν ο τρόπος να δίνει κατευθύνσεις, με αρκετές αναφορές της εποχής μάλιστα να μιλούν για μεροληπτική στάση υπέρ πόλεων ή προσώπων.
Η επιρροή του φυσικά κατέστησε το μαντείο παντοδύναμο και σε οικονομικούς όρους. Οι Δελφοί συγκέντρωναν τεράστιο πλούτο από αφιερώσεις και προσφορές των αμέτρητων επισκεπτών που πλήρωναν αδρά για την φράση της Πυθίας. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι όσο ο επισκέπτες αυξάνονταν καθιερώνονταν και περισσότερες ημέρες που η Πυθία χρησμοδοτούσε, αλλά και άλλου τύπου μαντείες από τους ιερείς, όπως η κυβομαντεία και η κληρομαντεία.
Eugene Delacroix, Ο Λυκούργος συμβουλεύεται την Πυθία, 1835/1845
Ο τελευταίος χρησμός της Πυθίας (την γνησιότητα του οποίου αμφισβητούν πολλοί ιστορικοί) φέρεται να ήταν προς τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Ιουλιανό τον Παραβάτη ο οποίος προσπάθησε να επαναφέρει τα ήθη των αρχαίων Ελλήνων, δίνοντας προνόμια και στο μαντείο των Δελφών.
''Πείτε στον βασιλιά, πως έπεσε κατάχαμα το περίτεχνο οίκημα και ούτε ο Φοίβος Απόλλων έχει πια κατοικία, ούτε δάφνη μαντική, ούτε πηγή ομιλούσα, και το ομιλών νερό στέρεψε''.
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!