Η βεξιλολογία αποτελεί πεδίο μελέτης σχετικά με την ιστορία, την χρήση, τον συμβολισμό και τον σχεδιασμό μιας σημαίας. Ετυμολογικά, η λέξη vexillology προέρχεται από το λατινικό vexillum (σημαία) και την ελληνική κατάληξη –ology (μελέτη). Στην ελληνική έχει προταθεί και ο όρος Σημαιολογία για την περιγραφή του τομέα, με σκοπό να γίνεται πιο εύκολα αντιληπτό το περιεχόμενό του.
Η ''σημαία'' αποτελεί ένα κομμάτι υφάσματος, συνήθως δεμένο σε ένα κοντάρι για να ανεμίζει, και σχεδιασμένο για να ταυτίζεται με μία κοινότητα και να συμβολίζει την ενότητα αυτής. Ως όρος, αναφέρεται τόσο στο ίδιο το ύφασμα, όσο και στο γραφικό σχέδιο ή το έμβλημα που απεικονίζει, το οποίο μπορεί να αποτυπώνεται σε διάφορα οπτικά μέσα πέρα από το ύφασμα, παραδείγματος χάριν σε εικόνες στο διαδίκτυο.
Σήμερα ο πιο συχνός τύπος σημαίας είναι η εθνική, αλλά εξακολουθούν να είναι αναγνωρίσιμες σημαίες πόλεων, αθλητικών ενώσεων, οργανισμών, σημαίες που χρησιμοποιούνται για σηματοδότηση ή σημαίες που εκφράζουν μια ιδεολογία ή ένα κίνημα.
Σημαία Gay Pride
Σημαία Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών
Διακοσμητικές επιγραφές, χωρίς χρώματα, που λειτουργούσαν ως ''σημάδι'' της κοινότητας εντοπίζονται από την προϊστορική εποχή. Η ανάπτυξη της μεταξουργίας στην αρχαία Κίνα πιστεύεται πως οδήγησε στην δημιουργία των υφασμάτινων σημαιών, αλλά και των λαβάρων που προηγήθηκαν. Οι περισσότερες Κινέζικες σημαίες ήταν μονόχρωμες, με κάποιες να φέρουν εικόνες πουλιών, τίγρεων και δράκων. Η πρώτη χρήση των σημαιών αφορούσε τις μάχες τόσο ως έμβλημα της ηγεσίας, όσο και ως μέσο αναγνώρισης των συμμάχων και των εχθρών. Η στρατιωτική τους χρήση, που μέχρι και σήμερα είναι η πλέον διαδεδομένη, βοήθησε και στην ευρεία διάδοσή τους.
Κατά τον 10ο αιώνα μ.Χ., με την ανάπτυξη της εραλδικής, δηλαδή του σχεδιασμού οικοσημάτων και εμβλημάτων, τα σχέδια των σημαιών έγιναν όλο και πιο πολύπλοκα, αποκτώντας συμβολικό χαρακτήρα. Από τις πρώτες εθνικές σημαίες που δημιουργήθηκαν είναι αυτή της Δανίας, κατά τον 11ο αιώνα μ.Χ., η οποία και αποτελεί την αρχαιότερη σημαία που χρησιμοποιείται ακόμη.
Σημαία Δανίας
Ιδιαιτέρως διαδεδομένη είναι, μέχρι και σήμερα, και η χρήση των σημαιών στη ναυσιπλοΐα. Ξεκινώντας από τον 15ο αιώνα και τα ταξίδια των Μεγάλων Ανακαλύψεων, οι σημαίες χρησίμευαν στο να αναγνωριστεί η χώρα στην οποία ανήκει το πλοίο. Μέσω αυτού εγκαινιάστηκε και η ευρύτερη αντίληψη να υψώνεται σημαία σε κάποιο σημείο σε ένδειξη κτίσης του σημείου αυτού, όπως τα φρούρια.
Παρά την μακρά ιστορία της σημαίας κάποια στοιχεία της χρήσης της, τα οποία σήμερα θεωρούνται αναφαίρετα χαρακτηριστικά της, είναι σχετικά πρόσφατες προσθήκες στην σημασία της. Για παράδειγμα, παραδοσιακά οι σημαίες χρησιμοποιούνταν για να αναδείξουν την κρατική εξουσία, χωρίς να έχουν καμία εμπλοκή με τον λαό. Στην Γαλλική Επανάσταση του 1789 δόθηκε η έννοια της εθνικής σημαίας, με την διάσημη ''Τρικολόρε'' να χρησιμοποιείται από τον λαό στα κινήματα για την ελευθερία. Γίνεται έτσι σαφές, πως η αντίληψη των σημαιών ως εθνικά σύμβολα που χρησιμοποιούνται από απλούς πολίτες σε ένδειξη σεβασμού στο έθνος δεν εντάσσεται στα πλαίσια του ιστορικού συμβολισμού.
Παρόλα αυτά, στην σύγχρονη εποχή, οι σημαίες συντίθενται από σύμβολα που αναφέρονται στην ιστορία του έθνους, και χρώματα τα οποία συνδέονται με κάποιον τρόπο με την χώρα, δημιουργώντας πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες που συνοδεύουν τον συμβολισμό τους. Στο παράδειγμα της ελληνικής σημαίας, οι 9 λωρίδες αντιστοιχούν στις συλλαβές της ιστορικής φράσης ''Ελευθερία ή Θάνατος'', ενώ ο σταυρός συμβολίζει την ορθόδοξη πίστη. Τα χρώματα της Γαλανόλευκης έχουν δεχτεί αρκετές ερμηνείες. Σε μία από αυτές το γαλανό χρώμα προέρχεται από την θάλασσα και το λευκό από τον αφρό των κυμάτων της. Άλλη εκδοχή ερμηνεύει το γαλανό ως αναφορά στην ναυτική βράκα και το λευκό αντίστοιχα στην φουστανέλα.
Σημαία Ελλάδας
Από άποψη σχεδιασμού οι εθνικές σημαίες είναι μακρόστενες, με μόνη εξαίρεση αυτή του Νεπάλ, και περιέχουν κάποιο χρωματιστό σχέδιο ή μοτίβο. Καθώς η βασική λειτουργία τους είναι πάντα η αναγνώριση, σύμφωνα με τους αρχές της βεξιλολογίας μια σημαία για να είναι επιτυχημένη πρέπει να συγκεντρώνει ορισμένα χαρακτηριστικά. Αρχικά θα πρέπει να είναι απλή, χωρίς λεπτομερειακά σχέδια καθώς θα πρέπει μέχρι και ένα παιδί να μπορεί να την αποδώσει γραφικά, αλλά κυρίως επειδή πρέπει να αναγνωρίζεται από μεγάλη απόσταση. Για να μείνει απλή θα πρέπει να χρησιμοποιεί έως 3 χρώματα, κατά προτίμηση με έντονη απόκλιση. Επιπλέον, πρέπει να έχει κάποιο συμβολικό νόημα, ώστε να συμβάλλει στο να δημιουργηθεί ένας ισχυρός δεσμός, μια ταυτότητα για το έθνος. Για να μπορέσει να λειτουργήσει ως σύμβολο προτείνεται να αποφεύγονται γράμματα και λέξεις, καθώς περιορίζουν γλωσσολογικά τον δεσμό, ενώ παράλληλα παρεμποδίζουν και την απλότητα. Τέλος, πρέπει να διαφοροποιούνται από όλες τις προϋπάρχουσες, ώστε να μην συγχέονται, και να μπορεί κάποιος να την αναγνωρίσει με την πρώτη ματιά.
Σημαία Νεπάλ
Η σημαία των Ολυμπιακών Αγώνων δημιουργήθηκε επιδιώκοντας να συμπεριλάβει τις σημαίες όλων των χωρών. Σε μια ερμηνεία της κάθε κύκλος αντιπροσωπεύει και μια ήπειρο, με το μπλε να αναφέρεται στην Ευρώπη, το κίτρινο στην Ασία, το μαύρο στην Αφρική, το πράσινο στην Ωκεανία και το κόκκινο στην Αμερική. Ωστόσο η ερμηνεία αυτή από πολλούς θεωρείται λανθασμένη, καθώς πιστεύεται πως οι κύκλοι όντως συμβολίζουν τις 5 ηπείρους, ωστόσο τα χρώματα επιλέχθηκαν με σκοπό κάθε σημαία του πλανήτη να περιέχει τουλάχιστον ένα από τα χρώματα των κύκλων, σε ένδειξη ενότητας όλων των χωρών.
Σημαία Ολυμπιακών Αγώνων
Σημαίες κρατών
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!