Η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων έχει ταυτιστεί με τον προφορικό λόγο, όταν πρόκειται για άμεση επαφή, και τον γραπτό, όταν είναι ετεροχρονισμένη. Η επικρατούσα αντίληψη είναι ότι οι λέξεις αποτελούν το μοναδικό μέσο μεταφοράς μηνυμάτων. Παρόλα αυτά, όλοι μας έχουμε νιώσει σίγουροι πως καταλαβαίνουμε τι εννοεί κάποιος μέσα από ένα χαμόγελο ή μια κίνησή του.
Στην πραγματικότητα, μάλιστα, τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι, εσκεμμένα ή μη, με τις λέξεις που χρησιμοποιούν δεν εκφράζουν αυτό που σκέφτονται, αλλοιώνοντας ή μεταποιώντας την αλήθεια. Στην επικοινωνία ως "σιωπηλές γλώσσες" αναφέρονται όλοι οι μη λεκτικοί τρόποι μεταφοράς πληροφοριών που φανερώνουν υποβόσκοντα αλλά σημαντικά στοιχεία του μηνύματος. Με τις γλώσσες αυτές ανταλλάσσουμε κάθε είδους μηνύματα και η σημασία τους είναι κυρίως συναισθηματική. Στέλνουμε πληροφορίες οι οποίες αποκαλύπτουν τη διάθεσή μας αλλά και την αντίδρασή μας στα μηνύματα που δεχόμαστε, πιο παραστατικά και πιο γνήσια από τις λέξεις.
Πράξεις
Θεωρητικά κάθε θέση που εκφράζουμε λεκτικά για να είναι πλήρως αληθής θα πρέπει να είμαστε σε θέση να την μετατρέψουμε σε πράξη. Η αντίφαση ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις ωστόσο είναι συνηθισμένη, ενώ το υπερισχύον μήνυμα που λαμβάνει ο δέκτης είναι αυτό της πράξης.
Αν υποσχεθούμε στον φίλο μας, τον γονιό μας, το παιδί μας ότι θα περάσουμε μαζί του τον ελεύθερο χρόνο μας επειδή αυτός είναι προτεραιότητα, και στην συνέχεια δεν το πράξουμε, το μήνυμα που θα λάβει είναι πως δεν είναι προτεραιότητα, παρά το γεγονός πως αυτό ισχυριστήκαμε. Αντίστοιχα, οι άνθρωποι που υποστηρίζουν μια ιδεολογία σε μια συζήτηση αλλά αποκλίνουν από αυτήν επί του πρακτέου, το τελικό μήνυμα που μεταφέρουν είναι ότι δεν την στηρίζουν. Καθώς, λοιπόν, όπως λέγαν και οι Ρωμαίοι, ''οι λέξεις πετούν'' μεταφέρουν την εν δυνάμει αλήθεια. Αντίθετα, οι πράξεις ως γεγονότα καθορίζουν την σχέση των λέξεων με την αλήθεια.
Χειρονομίες
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το πως διαφοροποιείται μια χειρονομία από λαό σε λαό, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί ακόμα και να μας αποκαλύψει την χώρα προέλευσης ενός ατόμου. Σχετικό παράδειγμα που χαρακτηρίζει τον δικό μας λαό είναι η μούντζα, ως υβριστική χειρονομία.
Ο ψυχολόγος και φιλόσοφος George Mead θεωρεί τις χειρονομίες αρχέγονη ανθρώπινη συμπεριφορά, από την οποία ξεκίνησε και η ικανότητά μας να επικοινωνούμε. Επιπλέον αναφέρει πως οι χειρονομίες μέχρι και σήμερα φανερώνουν την πρόθεση του πομπού για την συνέχεια της συναναστροφής. Οι χειρονομίες γίνονται σύμβολα με ορισμένη σημασία, και διεγείρουν συγκεκριμένες αντιδράσεις, τόσο σε αυτόν που τις χρησιμοποιεί όσο και σε αυτόν που απευθύνονται.
Χρησιμοποιούμε τα χέρια μια για δείξουμε αυτό που θέλουμε, τα "δίνουμε" για να επικυρώσουμε μια συμφωνία, τα κάνουμε γροθιά για να παλέψουμε, και με αυτά χαϊδεύουμε τους ανθρώπους μας για να δείξουμε στοργή, χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε ούτε μία λέξη.
Εκφράσεις Προσώπου
Το πρόσωπό μας είναι σίγουρα το πιο εκφραστικό μέρος του σώματός μας, εξωτερικεύοντας κάθε συναίσθημα χάρη στην ευκινησία των μυών του. Ως έδρα των τεσσάρων αισθήσεων αποτελεί το βασικό μας μέσο για να επικοινωνούμε με τον εξωτερικό κόσμο. Σε περιπτώσεις που αυτό που αισθανόμαστε διαφέρει από αυτό που λέμε, η έκφραση στο πρόσωπό μας είναι η αχίλλειος πτέρνα μας, καθώς κατά βάση είναι μια αυθόρμητη διαδικασία, την οποία δυσκολευόμαστε να ελέγξουμε.
Ενδιαφέρον προκαλεί και το γεγονός ότι οι εκφράσεις του προσώπου είναι μια παγκόσμια γλώσσα, καθώς έχουν γίνει κατανοητές ακόμα και από ιθαγενείς πολιτισμούς. Όλοι μας μπορούμε να αναγνωρίσουμε το χαμόγελο, τον θυμό, την λύπη και για όλους μας οι εκφράσεις αυτές σημαίνουν το ίδιο συναίσθημα.
Στάση Σώματος
Πολλές είναι οι μελέτες που έχουν καταγράψει το πώς διαφοροποιείται η στάση του σώματος ενός ατόμου ανάλογα με τον συνομιλητή του. Το πώς τοποθετείται αυθόρμητα το σώμα μας μπορεί να δηλώσει συμπάθεια, αμηχανία ή διαφορά γοήτρου, με επιμέρους στάσεις, όπως για παράδειγμα τα σταυρωμένα χέρια, να ερμηνεύονται με συγκεκριμένο τρόπο, στην προκειμένη στάση άμυνας. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η ένταση που εκφράζουμε με το σώμα μας, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αίσθηση του κινδύνου που μας προκαλεί ο συνομιλητής μας.
Σημαντικές πληροφορίες μπορούμε να αντλήσουμε και από γενικότερα στοιχεία της αλληλεπίδρασης, όπως η απόσταση και η διάρκεια της επικοινωνίας. Η απόσταση που κρατούν ανάμεσά τους οι συνομιλητές φανερώνει τα συναισθήματα και τις σχέσεις που τους συνδέουν, ενώ ο χρόνος που θα αφιερώσουν στην αλληλεπίδραση αυτή είναι μια σαφής απόδειξη του πόσο σημαντική είναι για αυτούς.
Η ικανότητα να επικοινωνήσουμε χωρίς λέξεις αποδεικνύεται σε μέγιστο βαθμό στην Νοηματική Γλώσσα. Πρόκειται για μια ''οπτικο-κινησιακή γλώσσα, δηλαδή βασιζόμενη στην κίνηση των χεριών, στην στάση ή την κίνηση του σώματος καθώς και στις εκφράσεις του προσώπου για να αποδώσει ένα νόημα''. Χρησιμοποιώντας τις "σιωπηλές λέξεις" η επικοινωνία γίνεται με ολόκληρο το σώμα. Αυτό που ίσως δεν παρατηρούμε είναι ότι όλοι οι άνθρωποι μιλάμε και με το σώμα μας, ακόμα και όταν χρησιμοποιούμε κανονικά την φωνή μας. Αξίζει να αφιερώνουμε λίγο χρόνο για να "παρατηρήσουμε" τι λέει ο συνομιλητής μας!
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!