Μια επίσκεψη σε ένα καζίνο, μια παρτίδα σε ένα φιλικό σπίτι ή ένα δελτίο για να ''κυνηγήσεις την τύχη σου'' για τους περισσότερους ερμηνεύεται ως διασκέδαση. Αυτό το κυνήγι της τύχης, ωστόσο, μπορεί να μετατραπεί για κάποιους σε πάθος και καταστροφή. Ο τζόγος είναι το ρίσκο του χρήματος με σκοπό το χρήμα να πολλαπλασιαστεί, και κάποιες φορές πρόκειται για ένα ρίσκο χωρίς όρια. Πώς λοιπόν η διασκέδαση μετατρέπεται σε εθισμό;
Σε μια πρώτη ανάγνωση, η ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια μετατρέπεται σε πρόβλημα όταν εμφανίζονται δυσκολίες στον περιορισμό του χρήματος ή και του χρόνου που δαπανάται σε αυτά, ενώ το άτομο είναι ανίκανο να αντισταθεί στις παρορμήσεις για να παίξει, και οδηγείται σε σοβαρές απώλειες.
Επιχειρώντας μια βαθύτερη κατανόηση, βασικό ζήτημα που πρέπει να εξεταστεί είναι η ανάπτυξη και η λειτουργία του εθισμού στον τζόγο. Στο παρελθόν, η ψυχιατρική κοινότητα υπήρξε σκεπτική για το κατά πόσο μπορεί μια συνήθεια να μετατραπεί σε εθισμό, έτσι χαρακτήριζε τον παθολογικό τζόγο ως ψυχαναγκασμό, ενώ στην δεκαετία του ΄80 η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία τον κατέταξε στις διαταραχές ελέγχου των παρορμήσεων.
Η πέμπτη έκδοση του εγχειριδίου ψυχιατρικών διαταραχών DSM (2013) έχει επαναπροσδιορίσει την ερμηνεία για τον παθολογικό τζόγο, αναφερόμενη πλέον στην "Διαταραχή Τυχερών Παιχνιδιών", και κατατάσσοντάς τον στην ομάδα των διαταραχών σχετιζόμενων με ουσίες και εθισμούς. Η διαταραχή αναφέρεται στον επαναλαμβανόμενο στοιχηματισμό, που προκαλεί σημαντικά οικονομικά, εργασιακά, κοινωνικά, οικογενειακά προβλήματα, ενώ πιθανόν να οδηγήσει και σε νομικά ζητήματα.
Αυτή η διαφοροποίηση στηρίχθηκε σε πολυάριθμες μελέτες ψυχολογίας, νευρολογίας και γενετικής, αποδεικνύοντας ότι ο τζόγος και οι εθισμοί, όπως αυτός στα ναρκωτικά, έχουν πολύ περισσότερα κοινά από ότι πιστεύαμε, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος μεταβάλλεται καθώς εξελίσσεται ο εθισμός. Το εγκεφαλικό σύστημα ανταμοιβής συνδέει διάφορες περιοχές που εμπλέκονται με την μνήμη, την ευχαρίστηση και τα κίνητρα. Όταν ασχολούμαστε με μια δραστηριότητα που μας εξιτάρει, οι νευρώνες στο σύστημα ανταμοιβής εκκρίνουν ντοπαμίνη, ενθαρρύνοντας μας να συντηρήσουμε την συνήθεια. Επομένως, ο εθισμός γίνεται αντιληπτός όχι ως εξάρτηση από μια χημική ουσία, αλλά ως επαναλαμβανόμενη επιδίωξη μιας ικανοποίησης, παρά τις σοβαρές επιπτώσεις που μπορεί να επιφέρει.
Σε κάθε εθισμό, η συνεχής επαφή μειώνει την ικανότητα να προκληθεί ευφορία, έως ότου το άτομο χάσει ολοκληρωτικά την αίσθηση της έξαψης. Κατά συνέπεια, ένας τοξικομανής αυξάνει συνεχώς τη δόση για να επιτευχθεί η επιθυμητή ικανοποίηση και παράλληλα γίνεται πιο δύσκολο να σταματήσει τη χρήση. Αντίστοιχα οι εθισμένοι στο τζόγο επιδιώκουν ολοένα και πιο επικίνδυνα πονταρίσματα, καθώς ακόμα και τα κέρδη δεν προσφέρουν την ευφορία του παρελθόντος και αντιμετωπίζουν ψυχικά προβλήματα στέρησης όταν αδυνατούν να τζογάρουν. Με απλά λόγια, όσο το άτομο αναζητά την ευχαρίστηση που του προσφέρει το κέρδος από τα τυχερά παιχνίδια, τόσο περισσότερο δυσκολεύεται να την νιώσει αλλά και να σταματήσει να την αναζητά, μετατρέποντας την ψυχαγωγία σε εθισμό.
Στην Διαταραχή Τυχερών Παιχνιδιών (DSM-V, APA), για να διαγνωσθεί ένα άτομο πρέπει να έχει τουλάχιστον τέσσερα από τα ακόλουθα συμπτώματα σε μια περίοδο 12 μηνών:
- Νιώθει ανάγκη να παίξει αυξάνοντας το χρηματικό ποσό για να επιτύχει τον επιθυμητό ενθουσιασμό
- Νιώθει ανήσυχο ή ευερέθιστο όταν προσπαθεί να μειώσει ή να σταματήσει τα τυχερά παιχνίδια
- Καταβάλει επαναλαμβανόμενες, ανεπιτυχείς προσπάθειες για τον έλεγχο, την περικοπή ή τη διακοπή του παιχνιδιού
- Έχει συχνές σκέψεις σχετικά με τα τυχερά παιχνίδια (ξαναζεί τις εμπειρίες του παρελθόντος, προγραμματίζει τον επόμενο στοιχηματισμό, σκέφτεται τρόπους να κερδίσει περισσότερα χρήματα για να παίξει)
- Παίζει τυχερά παιχνίδια όταν αισθάνεται θλιμμένος
- Αφού χάσει χρήματα σε τυχερά παιχνίδια, επιστρέφει για να τα ξανακερδίσει ("κυνηγώντας" τις απώλειες)
- Λέει ψέματα για να αποκρύψει την δραστηριότητα
- Διακινδυνεύει ή χάνει σημαντική σχέση, δουλειά ή εκπαιδευτική ευκαιρία λόγω της δραστηριότητας
- Στηρίζεται σε άλλους για να τον βοηθήσουν με οικονομικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν λόγω της δραστηριότητας
Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανίζονται ανά περιόδους σε υποχώρηση ή έξαρση, ενώ μπορεί να εκδηλωθούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να ξεκινήσουν νεαροί τον τζόγο και οι γυναίκες αργότερα στην ζωή τους. Η Διαταραχή Τυχερών Παιχνιδιών σχετίζεται στενά και με την αυτοκτονία, καθώς ένας παίκτης όταν βρεθεί σε φάση απελπισίας έχει αυτοκαταστροφικές σκέψεις.
Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του παθολογικού τζόγου γίνεται ολοένα και πιο αναγκαία, επειδή τα τυχερά παιχνίδια είναι προσβάσιμα από ποτέ. Σήμερα δεν χρειάζεται καν να αφήσει κάποιος το σπίτι του, ή να δικαιολογήσει στην οικογένεια και τους φίλους την απουσία του. Μπορεί να κρύβεται πίσω από την οθόνη του κινητού του και να τζογάρει ανά πάσα στιγμή. Άλλωστε η εξάρτηση έχει πάντα το ψέμα στην πρώτη γραμμή.
Τα άτομα με εθισμό στον τζόγο από ένα σημείο και μετά δεν κυνηγούν ούτε την τύχη, ούτε το χρήμα, καθώς τίποτα από αυτά δεν μπορεί να τους προσφέρει ηρεμία ή ικανοποίηση. Χάνουν την αίσθηση της αξίας, καθώς κέρδη και απώλειες είναι απλά νούμερα που αυξάνονται ή μειώνονται. Γνωρίζουν και οι ίδιοι, τουλάχιστον τις στιγμές που έχουν καθαρό μυαλό, ότι στο τέλος θα είναι πάντα χαμένοι, αλλά αυτό δεν είναι ικανό να σταματήσει την προσπάθεια να ''ρεφάρουν''.
Όπως σε κάθε εθισμό, έτσι και στον τζόγο ένα άτομο για να καταφέρει να τον νικήσει πρέπει το ίδιο να αποδεχτεί το πρόβλημα και να ζητήσει βοήθεια. Μια επιδερμική αντιμετώπιση μπορεί να στοχεύσει στα ''συμπτώματα'' επιχειρώντας να αποκλείσει το άτομο από τον εθισμό. Ο παίκτης μπορεί να μπλοκάρει τους λογαριασμούς του στο ίντερνετ ή να αιτηθεί να μην του επιτρέπεται η είσοδος στο καζίνο. Η ριζική αντιμετώπιση, ωστόσο, στοχεύει στην εκ βαθέων ψυχοθεραπευτική υποστήριξη του παίκτη, και την οικοδόμηση ενός νέου τρόπου ζωής, απαλλαγμένου πλήρως από τον εθισμό.
*Σημαντική βοήθεια, για άτομα που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ή άτομα του περιβάλλοντός τους παρέχει το ΚΕΘΕΑ. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο τηλέφωνο 1114 και στην σελίδα https://www.kethea.gr/
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!