Αν και σύμμαχοι οι Μεγάλες Δυνάμεις, με την Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ από την μια πλευρά και την Σοβιετική Ένωση από την άλλη, προέρχονταν από δύο
διαφορετικούς κόσμους, την κομουνιστική Ανατολή και την καπιταλιστική Δύση. Πριν ακόμα ξεσπάσει ο πόλεμος η αμοιβαία καχυποψία είχε εκδηλωθεί, τα κεκτημένα της νίκης ωστόσο έδωσαν μια νέα διάσταση στις μεταξύ τους ταραγμένες σχέσεις.
διαφορετικούς κόσμους, την κομουνιστική Ανατολή και την καπιταλιστική Δύση. Πριν ακόμα ξεσπάσει ο πόλεμος η αμοιβαία καχυποψία είχε εκδηλωθεί, τα κεκτημένα της νίκης ωστόσο έδωσαν μια νέα διάσταση στις μεταξύ τους ταραγμένες σχέσεις.
Ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Σοβιετική Ένωση ξέσπασε ένας ιδιότυπος πόλεμος, χωρίς συρράξεις στα εδάφη τους, που θεωρείται πως έληξε μόνο με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991. Ο Ψυχρός Πόλεμος στηρίχθηκε στην κατασκοπεία του εχθρού και την προπαγάνδα στον λαό.
Το διάσημο ''σιδηρούν παραπέτασμα'', όπως το χαρακτήρισε ο Winston Churchil, όρισε τις περιοχές επιρροής και ελέγχου της κάθε αντιμαχόμενης πλευράς, όπου ξεκίνησε ένας καταιγισμός κατηγοριών για τις ιμπεριαλιστικές βλέψεις του αντιπάλου. Αμερικάνοι και Σοβιετικοί αμφότεροι τόνιζαν την επικινδυνότητα των πυρηνικών όπλων που διαθέτει ο ''εχθρός'' αλλά και τον στόχο του για παγκόσμια κυριαρχία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 ξεκίνησαν στις ΗΠΑ διαδηλώσεις και διώξεις εναντίον όσων θεωρούσαν πως ασπάζονται τα κομουνιστικά ιδεώδη, με αποκορύφωμα τον Μακαρθισμό. Αμερικάνοι πολίτες χωρίς καν αποδείξεις ανακρίθηκαν και πολλοί από αυτούς καταδικάστηκαν για κατασκοπεία. Παράλληλα οι Σοβιετικοί φυλάκιζαν όσους θεωρούσαν αντιφρονούντες, ενώ περνούσαν από λογοκρισία οποιαδήποτε επαφή του λαού με δυτικά πρότυπα.
Στα πλαίσια των προπαγανδιστικών πρακτικών καλλιεργήθηκε και η πεποίθηση πως το κράτος που θα ήλεγχε πρώτο το διάστημα θα γινόταν πανίσχυρο. Μόνιμοι διαστημικοί σταθμοί σε τροχιά θα μπορούσαν να κατασκοπεύουν συστηματικά τον εχθρό, ακόμα και να ρίχνουν βόμβες σε οποιοδήποτε σημείο της υδρογείου ανά πάσα στιγμή. Κάθε μία από τις δύο υπερδυνάμεις πίστευε πως αν δεν ανέπτυσσε η ίδια την διαστημική τεχνολογία σίγουρα θα το έκανε η άλλη. Ο ανταγωνισμός για την δημιουργία ισχυρότατων όπλων με στόχο την μέγιστη εμβέλεια και καταστροφικότητα εκκίνησε τη κούρσα του διαστήματος.
Το όπλο που πυροδότησε αυτόν τον διαστημικό ανταγωνισμό ήταν ο πύραυλος μεγάλου βεληνεκούς που χρησιμοποίησαν οι Ναζί, γνωστός ως V2 (το όνομά του προέκυπτε από το αρχικό της λέξης ''όπλο αντιποίνων'' στα γερμανικά) που πυροδοτήθηκε στο Λονδίνο το 1944. Η ανακάλυψη του πυραύλου ήταν κοινός στόχος για τους Αμερικάνους και τους Σοβιετικούς όταν έφτασαν στην γερμανική ενδοχώρα. Η τεχνολογική εξέλιξη των Ναζί είχε τελικά την ίδια τύχη με το Βερολίνο, χωρίστηκε στους συμμάχους. Οι δημιουργοί του πυραύλου αλλά και δεκάδες εξαρτήματα βρέθηκαν στην πλευρά των Αμερικάνων ενώ οι Σοβιετικοί πήραν στην κατοχή τους κάποια κρυμμένα έγγραφα αλλά και τα εργοστάσια παραγωγής που αργότερα μετέφεραν στην χώρα τους.
Στην διαστημική μάχη του Ψυχρού Πολέμου οι δύο ''στρατηγοί'' ήταν οι ιδιοφυείς μηχανικοί και σχεδιαστές πυραύλων Wernher Von Braun και Sergei Korolev.
Wernher von Braun
Ο Γερμανός Von Braun ενδιαφέρθηκε από την παιδική ηλικία για τις διαπλανητικές πτήσεις εμπνευσμένος από το βιβλίο του Hermann Oberth ''Ο Πύραυλος στα Πλανητικά είδη''. Αργότερα ο ζήλος των Ναζί για εξοπλισμό θα του έδινε την χρηματοδότηση να κατασκευάσει τους πυραύλους που ονειρευόταν. Το 1937 εντάχθηκε στο ναζιστικό κόμμα και στα SS, ενώ η δουλειά του είχε πάρει την έγκριση του ίδιου του Φύρερ. Η κατασκευή του V2 πραγματοποιήθηκε σε υπόγειο εργοστάσιο στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Mittelbau-Dora από αιχμαλώτους. Για την κατασκευή ο Von Braun παρασημοφορήθηκε από τον Hitler ως ένδειξη επιβράβευσης για την προσφορά του στο Ράιχ. Μετά την ήττα της Γερμανίας θέλησε να συνεργαστεί με τους Αμερικάνους, καθώς θεωρούσε πως εκείνοι μπορούσαν να στηρίξουν οικονομικά το έργο του. Τα εγκλήματα πολέμου που έγιναν στο στρατόπεδο παραγωγής του πυραύλου αποσιωπήθηκαν από τις ΗΠΑ, ο Von Braun και η ομάδα του ορκίστηκαν Αμερικάνοι πολίτες και πήραν την υπηκοότητα με την αποστολή να στείλουν την Αμερική στο διάστημα.
Sergei Korolev
Στην αντίπερα όχθη, ο Σοβιετικός Sergei Korolev στα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου βρισκόταν σε εξορία με την κατηγορία της προδοσίας. Για την αποφυλάκισή του έδωσε εντολή ο ίδιος ο Stalin καθώς ήταν αυτός που θα μπορούσε να αποκρυπτογραφήσει την τεχνολογία των γερμανικών πολεμικών πυραύλων. Ο Korolev υπήρξε ο πατέρας του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος με τεράστια επιτεύγματα στο ενεργητικό του. Η ταυτότητά του παρέμεινε κρατικό μυστικό μέχρι τον θάνατό του το 1966, ο οποίος υπήρξε ένα πλήγμα για την σοβιετική διαστημική τεχνολογία που στην πραγματικότητα ποτέ δεν ξεπεράστηκε.
Η κούρσα του διαστήματος ξεκινά επίσημα το 1955, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Eisenhower ανακοινώνει το σχέδιο εκτόξευσης δορυφόρου για τους Αμερικάνους με τους Σοβιετικούς λίγο αργότερα να προχωρούν σε αντίστοιχη ανακοίνωση.
Sputinik 1
Η πρώτη νίκη είναι Σοβιετική καθώς στις 4 Οκτωβρίου 1957 ο Sputnik 1 έγινε το πρώτο αντικείμενο που έθεσε η ανθρώπινη φυλή σε τροχιά στο διάστημα. Από τεχνικής άποψης ήταν απλός δορυφόρος, καθώς το αρχικό σχέδιο, να εκτοξευτεί κάποιος με περισσότερες δυνατότητες, είχε παραμεριστεί λόγο της πίεσης που ασκούσε το Κρεμλίνο ώστε να προηγηθούν. Παρόλα αυτά όλος ο πλανήτης, μπορούσε να συντονιστεί και να ακούσει τα ραδιοσήματα που εξέπεμπε ο δορυφόρος. Έτσι λειτουργούσε ως μια συνεχής υπενθύμιση για την σοβιετική ανωτερότητα αλλά και μια έμπρακτη απόδειξη πως υπάρχει ένας πύραυλος ικανός να διασχίσει με ευκολία τον Ατλαντικό και να χτυπήσει οποιαδήποτε στιγμή την Αμερική, η οποία γινόταν για πρώτη φορά ευάλωτη σε επίθεση στα εδάφη της.
Οι Σοβιετικοί συνεχίζουν το διαστημικό τους πρόγραμμα με μεγάλες επιτυχίες. Λίγους μήνες αργότερα εκτοξεύτηκε ο Sputnik 2 μεταφέροντας τον θρυλικό σκύλο Λάικα, το πρώτο ζωντανό πλάσμα στο διάστημα, η οποία ωστόσο πέθανε κατά την διάρκεια της πτήσης λόγω υπερθέρμανσης που προκλήθηκε από βλάβη.
Τα επιτεύγματα της αντιπάλου της σόκαραν την Αμερική. Στα χρόνια αυτά οι Ναζί κατασκευαστές του V2 βρίσκονταν αποκλεισμένοι σε μια στρατιωτική βάση, ενώ η πρώτη προσπάθεια των ΗΠΑ για εκτόξευση δορυφόρου ανατέθηκε στο Πολεμικό Ναυτικό και η αποτυχία του τους οδήγησε σε ακόμα πιο δυσχερή θέση. Έτσι έγινε σαφές για τους Αμερικάνους πως αν θέλουν να ανταγωνιστούν ισότιμα τους Σοβιετικούς χρειάζονται τον Von Braun. Πράγματι ο Γερμανός μηχανικός σε μόλις πέντε εβδομάδες καταφέρνει να θέσει σε τροχιά τον πρώτο αμερικανικό δορυφόρο Explorer 1 το 1958 και να μετατραπεί σε ''προφήτη του διαστήματος'' για τον λαό της Αμερικής.
Επόμενη σοβιετική κατάκτηση ήταν η πρώτη επανδρωμένη διαστημική πτήση με τον κοσμοναύτη Yuri Gagarin, ο οποίος στις 12 Απριλίου 1961 εκτοξεύτηκε με το Vostok 1, έκανε μια σχεδόν πλήρη τροχιά της Γης μέσα σε 1 ώρα και 46 λεπτά και προσγειώθηκε περίπου 1500 χιλιόμετρα από το σημείο εκτόξευσης.
Το Κομουνιστικό Κόμμα παρουσίασε την αποστολή σε ένα φιλμ με στόχο να εκθειάσει το διαστημικό πρόγραμμα αλλά και το ίδιο το καθεστώς. Εκεί παρουσιάζεται και ο Gagarin να δηλώνει μετά την επιλογή του ως πιλότο: ''Σύντροφοι θέλω να διαβεβαιώσω την Σοβιετική κυβέρνησή μας, το κομουνιστικό κόμμα μας και τον σοβιετικό λαό ότι θα φέρω σε πέρας την αποστολή που μου ανατέθηκε. Θα ανοίξω το δρόμο για το διάστημα. Αν συναντήσω δυσκολίες σε αυτό το δρόμο θα τις υπερνικήσω σαν κομουνιστής''. Εντύπωση προκαλεί πως για να μην αποκαλυφθεί στους Αμερικάνους το σχήμα των μηχανών του πυραύλου η μετάδοση των πλάνων τους έγινε 10 χρόνια μετά.
Όταν ο Gagarin γύρισε στην Μόσχα τον υποδέχτηκαν σαν εθνικό ήρωα ενώ τον περίμενε ο επικεφαλής του κομουνιστικού κόμματος Khrushchev μαζί με τους γονείς του κοσμοναύτη, ο οποίοι ως χωρικοί τόνιζαν την λαϊκή καταγωγή του. Έκτοτε ο Gagarin εμφανιζόταν στο κοινό όσο το δυνατόν πιο συχνά συμβολίζοντας την μεγάλη σοβιετική νίκη.
Yuri Gagarin
Όταν μεταφέρθηκε η είδηση στα αμερικάνικα μέσα ανάφερε ''τα ερωτήματα της Δύσης για το αν όντως έγινε η πτήση'' ωστόσο φαίνεται πως αποτέλεσε άλλο ένα χτύπημα για το γόητρό τους. Την ίδια χρονιά ο πρόεδρος John Kenedy ανακοινώνει πως ''το έθνος πρέπει να δεσμευτεί να πετύχει τον στόχο πριν το τέλος της δεκαετίας, να πατήσει άνθρωπος την Σελήνη και να επιστρέψει με ασφάλεια στη Γη''.
Τον στόχο αναλαμβάνει ο Von Braun και η ομάδα του και εξελίσσουν το διαστημικό πρόγραμμα Apollo. Μετά από 10 ερευνητικές αποστολές το Apollo 11 καταφέρνει να κερδίσει το μεγαλύτερο έπαθλο στον αγώνα κατάκτησης του διαστήματος. Στις 20 Ιουλίου 1969, με στραμμένο το βλέμμα ολόκληρου του πλανήτη επάνω τους, ο Neil Armstrong και ο Buzz Aldrin προσεληνώνουν την σεληνάκατο, κάνουν το διάσημο ''μεγάλο άλμα για την ανθρωπότητα'', καρφώνουν την αμερικανική σημαία στο έδαφος της Σελήνης, επιστρέφουν στην Γη και δίνουν για πρώτη φορά το μεγάλο προβάδισμα στις ΗΠΑ. Οι Αμερικάνοι θα επιστρέψουν άλλες 5 φορές στην Σελήνη στα επόμενα 3,5 χρόνια και συνολικά 12 άνθρωποι θα πατήσουν σε αυτήν.
Thomas Stattford και Alexey Leonov
Το 1972 οι τότε αρχηγοί των δύο χωρών, Nixon και Kosygin, υπέγραψαν σε μια ιστορική συμφωνία να πραγματοποιηθεί η πρώτη κοινή πτήση. Τρία χρόνια αργότερα η Apollo-Soyuz έγινε γεγονός. Η χειραψία των αστροναυτών Thomas Stattford και Alexey Leonov στο διάστημα για πολλούς σήμανε την λήξη της κούρσας του διαστήματος. Από το 1998 και μέχρι σήμερα η Ρωσία και η Αμερική συμμετέχουν από κοινού στο πρόγραμμα του Διεθνή Διαστημικού Σταθμού.
Η εποχή μας είναι μία σημαντική σελίδα στην ιστορία της αστροναυτικής κατά βάση με επιστημονικό προσανατολισμό. Αξίζει όμως να θυμόμαστε πως η ώθηση για να ξεπεράσουμε τα όρια του πλανήτη δόθηκε δυστυχώς από τον πόλεμο. Τα ριψοκίνδυνα και δαπανηρά διαστημικά επιτεύγματα ήταν στην πραγματικότητα επίδειξη δύναμης με καθαρά πολιτικό χαρακτήρα.
Η εποχή μας είναι μία σημαντική σελίδα στην ιστορία της αστροναυτικής κατά βάση με επιστημονικό προσανατολισμό. Αξίζει όμως να θυμόμαστε πως η ώθηση για να ξεπεράσουμε τα όρια του πλανήτη δόθηκε δυστυχώς από τον πόλεμο. Τα ριψοκίνδυνα και δαπανηρά διαστημικά επιτεύγματα ήταν στην πραγματικότητα επίδειξη δύναμης με καθαρά πολιτικό χαρακτήρα.
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!