Το παράλογο ξεκίνησε να ενσαρκώνεται στο θεατρικό σανίδι στα μέσα του περασμένου αιώνα και έκτοτε δεν έχει πάψει να προκαλεί εντύπωση, θαυμασμό αλλά και αμηχανία, στους θεατές του. Οι ασυνήθιστοι ήρωες και οι ιστορίες χωρίς σαφές περιεχόμενο σίγουρα έχουν μεγάλη απόσταση από τα κλασικά θεατρικά έργα, παρόλα αυτά, με τον δικό τους τρόπο, έχουν κάτι σημαντικό να μας πουν.
Ως ''παράλογο'' ορίζεται το μη εναρμονισμένο με την κρίση και την ορθότητα. Το μη λογικό. Το εκτός αρμονίας. Στην καθημερινή χρήση συχνά σημαίνει και το γελοίο. Στο Θέατρο του Παραλόγου, όμως, το παράλογο περνά σε μια άλλη διάσταση. Ένας από τους βασικότερους συγγραφείς, ο Ευγένιος Ιονέσκο, γράφοντας ένα δοκίμιο μας καθορίζει την δική του αντίληψη ως εξής: ''Παράλογο είναι το στερούμενο σκοπού… Αποκομμένος από τις απροσδιόριστες ρίζες του, ο άνθρωπος είναι χαμένος. Οι πράξεις χάνουν το νόημά τους, γίνονται παράλογες, άχρηστες.''
Τον ακριβή όρο εισήγαγε ο κριτικός θεάτρου Μάρτιν Έσλιν με ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 1962. Θεμέλιος λίθος του βιβλίου αυτού υπήρξε ο φιλοσοφικός προβληματισμός που παρουσιάζεται στο δοκίμιο ''Ο μύθος του Σισύφου'' (1942) του Άλμπερ Καμύ. Στον διάσημο αρχαιοελληνικό μύθο, οι θεοί είχαν καταδικάσει τον Σίσυφο να σπρώχνει αιωνίως ένα βράχο μέχρι την κορυφή ενός βουνού, απ’ όπου αυτός κατρακυλούσε πίσω στο έδαφος από το ίδιο του το βάρος. Ο Καμύ θέτει σε αντιδιαστολή τον ήρωα αυτό με την κάθε ανθρώπινη ύπαρξη, ανάγοντας το νόημα της ζωής σε έναν απόλυτο παραλογισμό διαρκούς αναζήτησης.
Ο Έσλιν συνέδεσε το δοκίμιο αυτό με έργα που είχαν παρουσιαστεί κάποια χρόνια νωρίτερα δημιουργώντας αίσθηση. Στην ''Φαλακρή Τραγουδίστρια'' του Ιονέσκο το 1950 το κοινό απόλαυσε, θεωρώντας πως πρόκειται για κωμωδία, την παράλογη συνύπαρξη χαρακτήρων που φαίνονται άγνωστοι αλλά δεν είναι, μιλούν συνεχώς αλλά δεν επικοινωνούν και αναζητούν μια φαλακρή τραγουδίστρια που φοράει εδώ και χρόνια την ίδια περούκα. Τρία χρόνια αργότερα ο Σάμιουελ Μπέκετ παρουσίασε το ''Περιμένοντας τον Γκοντό'', ο οποίος Γκοντό ποτέ δεν ήρθε και οι πρωταγωνιστές ποτέ δεν σταμάτησαν να περιμένουν.
Η ένωση της φιλοσοφικής έννοιας του παραλόγου και των επιτηδευμένα ελλιπών θεατρικών έργων γέννησε το ''Θέατρο του Παραλόγου''.
Στο Θέατρο του Παραλόγου η πλοκή, η δομή και οι χαρακτήρες μοιάζουν σε πλήρη σύγχυση. Δεν είναι ποτέ σαφές αν πρόκειται για πραγματικότητα ή για φαντασία, καθώς οι διάλογοι διαδραματίζονται σε μια ενδιάμεση ζώνη που όλα μοιάζουν τυχαία.
Οι κατά κανόνα στερεοτυπικοί και επίπεδοι χαρακτήρες κινούνται σε ένα ακατανόητο σύμπαν χωρίς ορθολογικές σκέψεις. Κάποιοι εμφανίζονται ακόμα και ως μηχανές που προχωρούν σε συζητήσεις ρουτίνας εκφράζοντας κλισέ απόψεις για την ζωή και τους ανθρώπους και επιδίδονται σε επαναλαμβανόμενες και ανούσιες πράξεις. Όσοι χαρακτήρες παρουσιάζονται πιο σύνθετοι βρίσκονται σε κρίση, επειδή ο κόσμος γύρω τους φαίνεται ακατανόητος.
Η πλοκή σπάνια απασχολεί τα κείμενα του Θεάτρου του Παραλόγου. Συνήθως αποτυπώνεται μια παράλογη ροή, ενώ μπορεί να υπάρχει ένας χαρακτήρας φαινομενικά κεντρικός, που δεν εμφανίζεται και φορτίζει την πλοκή με μυστήριο. Αυτά τα πρόσωπα/ φαντάσματα συμβολίζουν όλους τους εξωτερικούς, φαινομενικά κεντρικούς αλλά πρακτικά αόρατους παράγοντες που διαμορφώνουν την καθημερινότητα ενός ανθρώπου. Η απουσία, η κενότητα, η ανυπαρξία και τα άλυτα μυστήρια σε συνδυασμό με την αίσθηση του μεταφυσικού άγχους για το παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης είναι τα κεντρικά θέματα στην πραγματικότητα.
Το Θέατρο του Παραλόγου δεν ενδιαφέρεται για την παρουσίαση των προβλημάτων ή των πεπρωμένων των ηρώων, καθώς δεν εκφράζει μια θέση και δεν μεταφέρει κάποιο ηθικό ή κοινωνικό δίδαγμα, ούτε φιλονικεί γύρω από ιδεολογικά επιχειρήματα. Επομένως, είναι φυσικό να μην υπάρχει η αναπαράσταση γεγονότων, η αφήγηση των περιπετειών του ήρωα ή τα ανθρώπινα πάθη, που θα έκαναν την ιστορία δραματική με την καθιερωμένη έννοια του όρου. Η τραγικότητα στο Θέατρο του Παραλόγου έγκειται στην σκιαγράφηση των επιφανειακών και ανιαρών ανθρωπίνων σχέσεων. Είναι ένα θέατρο καταστάσεων, αντίθετα από το θέατρο της αλληλουχίας γεγονότων, γι' αυτό και χρησιμοποιεί μια γλώσσα που βασίζεται περισσότερο σε σχήματα από συγκεκριμένες εικόνες, παρά σε επιχειρήματα και διαλόγους που στηρίζονται στην επαγωγική λογική. Με το να εγκαταλείπει την ψυχολογική, περίτεχνη ανάλυση του χαρακτήρα και την πλοκή με την συμβατική έννοια δίνει στο ποιητικό στοιχείο μια ασύγκριτα μεγάλη έμφαση.
Στις Καρέκλες του Ιονέσκο ένα ζευγάρι καλωσορίζει φιλοξενούμενους στο σπίτι τους, αλλά αυτοί οι επισκέπτες είναι αόρατοι, καρέκλες, μια αναπαράσταση της απουσίας τους
Μέσα στην πλήρη αποδιοργάνωση που το χαρακτηρίζει το Θέατρο του Παραλόγου έχει συγκεκριμένους στόχους που προσπαθεί να επιτύχει. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Έσλιν (1970):
Δεν είναι απλώς και μόνο το θέμα και το περιεχόμενο που προσδιορίζει αυτό που ονομάζουμε Θέατρο του Παραλόγου. Μια παρόμοια αίσθηση της χωρίς νόημα ζωής, της αναπόφευκτης ανεπάρκειας και αναξιοπιστίας των ιδανικών αποτελεί θέμα μεγάλου μέρους του έργου θεατρικών συγγραφέων. Ωστόσο οι συγγραφείς αυτοί διαφέρουν από τους δραματουργούς του Θεάτρου του Παραλόγου σε ένα σημαντικό σημείο: παρουσιάζουν τη δική τους αίσθηση για το παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης, με μια μορφή εξαιρετικά διαυγή, και με επιχειρήματα και συλλογισμούς λογικά δομημένα. Ενώ το Θέατρο του Παραλόγου μοχθεί να εκφράσει τη δική του αίσθηση για την χωρίς νόημα ανθρώπινη ύπαρξη και την ανεπάρκεια της ορθολογιστικής προσέγγισης, με μια ειλικρινή εγκατάλειψη κάθε ορθολογιστικής επινόησης και επαγωγικού συλλογισμού. Ενώ ο Σάρτρ και ο Καμύ εκφράζουν το καινούριο περιεχόμενο με την παλιά σύμβαση, το Θέατρο του Παραλόγου πάει ακόμα μακρύτερα στην προσπάθεια να επιτύχει μία ενότητα ανάμεσα στις βασικές υποθέσεις και την μορφή που θα τις εκφράσει.
Καθώς ενδιαφέρεται για τις υπέρτατες αλήθειες της ανθρώπινης θέσης και τα προβλήματα της ζωής και του θανάτου, της απομόνωσης και της επικοινωνίας, όσο γκροτέσκο και αν είναι το θέατρο του παραλόγου, όσο παλαβό ή άσχετο και αν φαίνεται, αντιπροσωπεύει μια επιστροφή στις αρχικές ιδιότητες του θεάτρου. Όπως η αρχαία τραγωδία, τα μεσαιωνικά μυστήρια και οι αλληγορίες Μπαρόκ. Έτσι και το θέατρο του Παραλόγου επιμένει να μεταδώσει στο κοινό την επίγνωση της αβέβαιης και γεμάτης μυστήριο ύπαρξης του ανθρώπου στο σύμπαν.
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!