Ως συναισθησία ορίζουμε το νευρολογικής φύσεως φαινόμενο κατά το οποίο παρατηρείται μια διασταύρωση των αισθήσεων. Με την εμφάνιση ενός ερεθίσματος στο συναισθητικό άτομο δημιουργούνται εντυπώσεις που κατά κανόνα θα προερχόταν από άλλες αισθήσεις. Ο ερεθισμός αυτός μπορεί να είναι αισθητηριακός, για παράδειγμα ο ήχος μιας νότας, ή εννοιολογικός, όπως ένα γράμμα ή μια ημέρα της εβδομάδας και να προκαλεί μια αυτόματη και ασυνείδητη εμπειρία ενός άλλου ερεθισμού, για παράδειγμα κάποιο συγκεκριμένο χρώμα ή οσμή. Κατά συνέπεια, τα άτομα με συναισθησία μπορούν κυριολεκτικά να ακούν χρώματα, να γεύονται μήνες του χρόνου, να μυρίζουν ήχους κ.ο.κ.
Τα είδη συναισθησίας είναι αναρίθμητα καθώς κάθε συναισθητικός παρουσιάζει μια διαφορετική μίξη αισθήσεων αλλά και διαφορετική εντύπωση στην μίξη αυτή. Όπως καταλαβαίνουμε υπάρχουν πολλοί πιθανοί συνδυασμοί αισθήσεων και εννοιολογικών στοιχείων, ενώ ο τρόπος που κάθε συναισθητικός ''μεταφράζει'' ένα ερέθισμα είναι απόλυτα εξατομικευμένος. Για παράδειγμα μπορεί δύο άτομα να συνδέουν χρώματα με τα γράμματα της αλφαβήτου, αλλά το καθένα από αυτά αποδίδει διαφορετικό χρώμα στο κάθε γράμμα.
Επιχειρώντας μια συνολικότερη ταξινόμηση, μπορούμε να κάνουμε έναν ευρύ διαχωρισμό ανάμεσα στην συναισθησία που εμπλέκει δύο τύπους αισθήσεων και στην συναισθησία που εμπλέκει περισσότερους, με την πρώτη κατηγορία να είναι αισθητά συχνότερη και την δεύτερη πιο ποικίλη.
Παρά το γεγονός ότι η συναισθησία εμφανίζεται σε μικρό ποσοστό του πληθυσμού παγκοσμίως (το ακριβές ποσοστό παρουσιάζει αρκετές αποκλίσεις στις έρευνες) έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι όλοι μας ασυνείδητα έχουμε βιώσει πολυαισθητηριακές εμπειρίες. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον το να προσπαθήσει κανείς να εξηγήσει τι εννοεί αναφερόμενος σε ένα ''γλυκό χρώμα'' ή μια ''απαλή μελωδία''.
Αυτό που αξίζει να τονιστεί είναι πως η συναισθησία αποτελεί ένα χαρακτηριστικό στην αντίληψη, μια ικανότητα κάποιων ανθρώπων να βιώνουν την καθημερινότητα με ασυνήθιστους τρόπους και δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για πάθηση, καθώς δεν συνδέεται άμεσα με κάποια εγκεφαλική ή γνωστική δυσλειτουργία. Παρουσιάζεται σε άτομα υγιή και αυτή καθ' αυτή δεν αποτελεί παθολογικό φαινόμενο. Η παρέκκλιση αυτή από την συνηθισμένη αντίληψη, προκαλεί περισσότερο το επιστημονικό ενδιαφέρον, παρά ανησυχία και συνιστά μια επιπλέον ικανότητα, σε αντίθεση με τις συνήθεις περιπτώσεις της απουσίας κάποιας λειτουργίας που συναντάμε στις νευρολογικές παθήσεις. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως ένας άνθρωπος που, για παράδειγμα, εμπλέκει τις μουσικές νότες με τα χρώματα, δεν έχει μειωμένη όραση ή ακοή, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να δει και να ακούσει ένα τραγούδι. Μάλιστα έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις που η συναισθησία ως ικανότητα υπάρχει στο άτομο ακόμα και σε περίπτωση απώλειας μιας αίσθησης. Στο ίδιο παράδειγμα το άτομο είναι ικανό δει ένα τραγούδι ακόμα και αν έχει τυφλωθεί, ανακαλώντας παλαιότερες εμπειρίες.
Η επιστημονική έρευνα για την συναισθησία ξεκίνησε το 1980 και σήμερα έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο. Ιστορικά αυτή η μείξη των αισθήσεων είχε συνδεθεί με δεισιδαιμονίες, και αυτό σε μεγάλο βαθμό οδηγούσε τους συναισθητικούς στο να κρύβουν την ιδιαιτερότητα τους. Μέχρι και σήμερα σε ορισμένες περιπτώσεις και χώρες, οι συναισθητικές εντυπώσεις γίνονται αντιληπτές ως υπερφυσικές ικανότητες ατόμων που μπορούν, για παράδειγμα, να δουν την αύρα. Παρόλα αυτά η επιστήμη μας παρέχει μια σαφή εικόνα των νευρολογικών συστημάτων που προκαλούν τον συνδυασμό των αισθήσεων αποκλείοντας την ύπαρξη μιας έκτης.
Αυτό που ακόμα δεν έχει αποσαφηνιστεί και παρουσιάζει μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον είναι το πως προκαλείται. Η συναισθησία μπορεί να είναι συγγενής ή επίκτητη. Στην συγγενή το άτομο εκδηλώνει την ικανότητα από την πρώιμη παιδική ηλικία. Στην επίκτητη το φαινόμενο εμφανίζεται ως αποτέλεσμα βλάβης του κεντρικού νευρικού συστήματος. Πιστεύεται, επιπλέον, ότι υπάρχουν βιολογικοί παράγοντες για την εμφάνιση συναισθησίας, χωρίς να έχουμε ωστόσο σαφή εικόνα για την ακριβή λειτουργία. Θεωρείται σε μεγάλο βαθμό κληρονομική και είναι αρκετά συνηθισμένη σε μικρά παιδιά, γυναίκες και αριστερόχειρες άντρες.
Η συναισθησία δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί ή να απενεργοποιηθεί κατά βούληση. Αυτό που υποστηρίζουν πολλοί συναισθητικοί είναι ότι μπορούν να την περιορίσουν αγνοώντας την και να την ενισχύσουν στρέφοντας την προσοχή τους σε αυτήν. Είναι πάντα παρούσα, αλλά το άτομο την τοποθετεί στο παρασκήνιο ή το προσκήνιο.
Τα συναισθητικά άτομα πολύ συχνά επιδεικνύουν αυξημένες καλλιτεχνικές και νοητικές ικανότητες, ενώ σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν στενοί συσχετισμοί και με μνημονικές λειτουργίες. Αρκετοί καλλιτέχνες του παρελθόντος φέρονται να είχαν συναισθησία. Φυσικά η διάκριση μεταξύ ''πραγματικών'' συναισθητικών και καλλιτεχνών που εμπνεύστηκαν από την ιδέα των πολλαπλών αισθήσεων δεν είναι πάντα δυνατή χωρίς έγκυρη εξέταση, αλλά ίσως δεν είναι και απαραίτητη. Διασημότερες περιπτώσεις είναι ο ζωγράφος Wassily Kandinsky, ο συνθέτης Olivier Messaien και ο συγγραφέας Vladimir Nabokov.
Wassily Kandinsky, Σύνθεση VIII, 1923
Η συναισθησία αποτελεί μια ικανότητα που σε όσους δεν την έχουν μπορεί να φαίνεται μαγική και σε όσους μπορούν να την ερευνήσουν επιστημονικά να αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση. Ίσως όμως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον της να είναι φιλοσοφικό, καθώς η συναισθησία αποκαλύπτει την υποκειμενικότητα του κόσμου. Αν υπάρχουν άνθρωποι που βλέπουν και αγγίζουν τον κόσμο διαφορετικά πως μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τον αντικειμενικό, ορατό και απτό κόσμο;
Στην ελληνική βιβλιογραφία πολλές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την συναισθησία θα βρει κανείς στο ''Ο βάτραχος που κόαζε μπλε: η συναισθησία και η ανάμειξη των αισθήσεων'' του Γουαρντ Τζέιμι.
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!