Στις σημερινές κοινωνίες, οι οποίες σχεδόν καθολικά καταδικάζουν τέτοιες πρακτικές, οι ανθρώπινες θυσίες μεταφέρονται με τον όρο ''τελετουργική δολοφονία'', είναι εξαιρετικά σπάνιες και αντιμετωπίζονται τόσο θρησκευτικά όσο και νομικά ως αποτρόπαιες πράξεις. Ωστόσο η ανθρωποθυσία αποτελεί μια από τις παλαιότερες και πιο διαδεδομένες πράξεις λατρείας. Έχει ασκηθεί σε διάφορους πολιτισμούς και τα θύματα τυπικά θυσιάζονταν, μεμονωμένα ή ομαδικά, λαμβάνοντας μέρος σε ένα τελετουργικό που είχε σκοπό να τα προσφέρει σε μια θεότητα. Συχνά τα θύματα συμμετείχαν με την θέλησή τους σε αυτή την τελετουργία, η οποία περιελάμβανε απάνθρωπες βαρβαρότητες και βασανιστήρια, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται να ακολουθούσε κανιβαλισμός.
Από την Εποχή του Σιδήρου, η διάδοση της ανθρώπινης θυσίας ξεκίνησε να φθίνει στον γνωστό τότε κόσμο και έφτασε να θεωρηθεί βάρβαρη πράξη στην Κλασική Αρχαιότητα. Κρατήθηκε ωστόσο ζωντανή σε κάποιους πολιτισμούς, όπως για παράδειγμα οι Βίκινγκς, σε πολύ μικρότερη κλίμακα φυσικά. Παράλληλα, στον Νέο Κόσμο, η ανθρώπινη θυσία αποτελούσε εξαιρετικά συνήθη πρακτική μέχρι τον Ευρωπαϊκό αποικισμό.
Η ανθρώπινη θυσία αποτελεί σημαντική πτυχή πολλών αρχαίων θρησκειών, και συχνά συνδέεται με τον παγανισμό. Η βασική ιδέα πίσω από την προσφορά μιας ανθρώπινης ζωής είναι η προσπάθεια των πιστών να εξασφαλίσουν την εύνοια των θεών. Στην απόγνωση που προκαλούσε η πείνα ή ο πόλεμος πολλές κοινωνίες στρέφονταν στις θυσίες θεωρώντας πως με αυτόν τον τρόπο θα φέρουν γονιμότητα στα εδάφη, θα εξασφαλίσουν δύναμη ή θα αποφύγουν μια καταστροφή. Μια σύγχρονη όψη αυτής της θρησκευτικής προσφοράς των πιστών, εμφανώς διαφοροποιημένη βέβαια, είναι οι αφιερώσεις ναών.
Κεντρικό ρόλο στις τελετουργίες φαίνεται να παίζει το ίδιο το ανθρώπινο αίμα που χύνεται κατά την θυσία. Το νεκρό σώμα και το αίμα του θύματος θεωρούνταν ένας σύνδεσμος με την εκάστοτε θεότητα. Στους αρχαίους πολιτισμούς πίστευαν ότι το αίμα ήταν το πιο πολύτιμο συστατικό της γης, ήταν άμεσα συνδεδεμένο με την ζωή, την δύναμη και την υγεία γι’ αυτό και ήταν το ανώτερο δώρο που μπορούσε κανείς να προσφέρει. Σε κάποιες θρησκείες που λάτρευαν την ιερή γη, θεωρώντας πως είναι ζωντανή και ποτίζεται με το αίμα, της το προσέφεραν ως τροφή.
Όταν το θύμα συμμετείχε οικειοθελώς στην θυσία του θεωρούσε πως ο ίδιος ήταν ο εκλεκτός του θεού και ο θάνατός του μια προσφορά που έφερνε ευημερία στα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας.
Σε λαούς που πίστευαν στην μεταθανάτια ζωή, όπως οι Μόγγολοι και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, θεωρείτο πως ένας θανών θα ωφεληθεί στην επόμενη ζωή από τα θύματα που θα θυσιάζονταν στην κηδεία του. Μεγάλοι αρχηγοί και βασιλείς ζητούσαν να θυσιαστούν μαζί τους υπηρέτες και παλλακίδες ώστε να τους υπηρετούν και μετά θάνατον.
Η ανθρωποθυσία έχει συνδεθεί άρρηκτα με τις ινδιάνικες φυλές της Αμερικής, οι οποίες μάλιστα φέρονται να είχαν συχνούς πολέμους όχι για γη αλλά για αιχμαλώτους, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στις θυσίες. Αν συνυπολογίσει κανείς και τις φυσικές καταστροφές που μέχρι σήμερα πλήττουν την αμερικανική ήπειρο, δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε πως οι ανθρωποθυσίες χρησιμοποιούνταν με στόχο την προστασία της κοινότητας από τα ακραία φαινόμενα από τα οποία πλήττονταν. Η πιο αιμοσταγής φυλή της ιστορίας θεωρούνται οι Αζτέκοι, οι οποίοι πίστευαν πως οι Θεοί τους τρέφονταν με ανθρώπινο αίμα, έτσι προσέφεραν σε αυτούς χιλιάδες θύματα στην κορυφή των πυραμίδων τους. Σε πολλές περιπτώσεις το θύμα βαφόταν μπλε, από το χρώμα του ουρανού και της βροχής, και προσφερόταν ως αντάλλαγμα ώστε να μην στείλουν οι θεοί ξηρασίες, αρρώστιες και δυστυχίες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση των Μάγια, οι οποίοι ζούσαν στην Κεντρική Αμερική, σε περιοχές χωρίς ποτάμια ή παροχή φρέσκου νερού, έτσι όλη η κοινωνία εξαρτιόταν από τις βροχές, για τις οποίες έπρεπε να ''δωροδοκούν'' τους θεούς με ανθρώπινο αίμα. Γνωστοί έχουν γίνει οι Ballgames, κάποιοι αγώνες σε αρένες οι οποίοι είχαν κεντρικό ρόλο στην θρησκεία των Μάγια, καθώς ήταν συνδεδεμένοι με την ιστορία της δημιουργίας. Οι παίκτες χρησιμοποιούσαν μόνο τους γοφούς για να μεταφέρουν μια μπάλα ο ένας στον άλλο. Οι ακριβείς κανόνες δεν είναι γνωστοί, ωστόσο γνωρίζουμε πως είτε ο νικητής είτε ο χαμένος προσφερόταν στους θεούς σε θυσία. Το θύμα φερόταν να εκπροσωπεί τον νικημένο θεό του θανάτου και να συμβολίζει τη νίκη των Μάγια απέναντι στον θάνατο.
Φυσικά δεν λείπουν και οι περιπτώσεις που ο Θεός φέρεται να προστάτεψε το θύμα που οι πιστοί θέλησαν να του προσφέρουν, πιθανότατα σε μια προσπάθεια των θρησκειών να σταματήσουν οι ανθρωποθυσίες. Από την ελληνική μυθολογία ακόμα, διάσημη είναι η θυσία της Ιφιγένειας, η οποία προσφέρθηκε από τον πατέρα της Αγαμέμνωνα στην θεά Άρτεμις με σκοπό να φυσήξει ο πολυπόθητος αέρας για να ξεκινήσει ο Τρωικός Πόλεμος. Τελευταία στιγμή η Άρτεμις, που ήταν οργισμένη επειδή ο Αγαμέμνων σκότωσε το ιερό της ελάφι, απομάκρυνε την Ιφιγένεια από τον βωμό και την μετέφερε στην Ταυρίδα.
Leonaert Bramer, Η θυσία της Ιφιγένειας, 1623
Στην αντίστοιχη αναφορά της Βίβλου, στο βιβλίο της Γενέσεως παρουσιάζεται η θυσία του Ισαάκ. Ο Θεός ζητά από τον Αβραάμ να θυσιάσει τον μοναδικό γιο του σε μια ένδειξη πίστης και υπακοής. Ο Αβραάμ μεταφέρει στο θυσιαστήριο τον γιο του, Ισαάκ ωστόσο την τελευταία στιγμή παρουσιάζεται ένας άγγελος που σώζει τον γιο και βεβαιώνει τον πατέρα πως η πίστη του έχει δοκιμαστεί.
Caravaggio, Η θυσία του Ισαάκ, 1603
Σήμερα οι περιπτώσεις τελετουργικών δολοφονιών παραπέμπουν σε πρακτικές αιρέσεων ή σατανιστικών τελετών, και στις σπάνιες εμφανίσεις τους προκαλούν έντονες αντιδράσεις. Πιο συνηθισμένες θεωρούνται οι ζωικές θυσίες, ενώ κάθε δολοφονία αποτελεί προσφορά στον σατανά ή κάποιο πνεύμα.
Αξίζει να αναλογιστεί κανείς πως αυτή η μέχρι εσχάτων προσφορά στην οποιαδήποτε θεϊκή δύναμη συνοδεύει τον άνθρωπο σε όλη την ιστορία του, στιγματίζοντας τον πολιτισμό δύο ηπείρων χωρίς καμία επαφή και αντέχοντας από την προϊστορία μέχρι τον 21ο αιώνα. Ίσως δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αντιληφθούμε το πόσο αίμα έχει χυθεί.
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like & Share!