Η συζήτηση για την κατάθλιψη κατά την διάρκεια της λοχείας απασχολεί έντονα τις επιστημονικές έρευνες των τελευταίων δεκαετιών. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται ως γονεϊκή ανικανότητα ή έλλειψη στοργής, ενώ δεν θα πρέπει να συγχέεται και με την απλή θλίψη. Όπως και στον ευρύτερο τομέα της κατάθλιψης, καίριο σημείο για την αντιμετώπιση και την κατανόηση της είναι ο διαχωρισμός από την φυσιολογικής έντασης και περιορισμένης διάρκειας κακή διάθεση.
Αδιαμφισβήτητα, ο ερχομός ενός νέου μέλους σε μια οικογένεια και οι απαιτητικές πρώτες εβδομάδες μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε εναλλαγές διάθεσης, κλάματα, άγχος ή δυσκολία στον ύπνο, κυρίως λόγω της κούρασης από την φροντίδα του βρέφους.
Η επιλόχεια κατάθλιψη είναι μια κατάσταση πέρα από αυτό. Τα σημάδια διακρίνονται λίγες μέρες μέχρι και 6 μήνες μετά τον τοκετό και επιμένουν διαρκώντας για μήνες. Οι γονείς μπορούν να εμφανίσουν δυσκολία στην ανάπτυξη δεσμών με το βρέφος, σοβαρές εναλλαγές διάθεσης με υπερβολικά κλάματα και εξάρσεις θυμού, διατροφικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου, απόσυρση από ανθρώπινες σχέσεις, προσωπική υγιεινή και δραστηριότητες, αισθήματα αναξιότητας, ντροπής, ενοχής ή και ανεπάρκειας και κρίσεις πανικού που μπορούν να οδηγήσουν σε αυτοτραυματισμούς ή αυτοκτονικές τάσεις. Σε ακόμα πιο ακραίες περιπτώσεις μιλάμε για επιλόχεια ψύχωση, που είναι ικανή να οδηγήσει και σε τραυματισμό του βρέφους. Η θεραπεία της κατάθλιψης γίνεται με φάρμακα ή και με ψυχοθεραπεία.
Στατιστικά, είναι πιο σύνηθες να εμφανιστεί επιλόχεια κατάθλιψη στον πρώτο τοκετό, και φυσικά οι μητέρες είναι πιο επιρρεπείς, ωστόσο δεν είναι, όπως πολλοί πιστεύουμε, οι μοναδικές που κινδυνεύουν. Σύγχρονες έρευνες αλλά και καταγεγραμμένα περιστατικά αποδεικνύουν πως οι πατέρες μπορούν επίσης να βιώσουν επιλόχεια κατάθλιψη.
Τα ακριβή αίτια της δεν έχουν αποσαφηνιστεί, ενώ μεγάλη μερίδα επιστημόνων θεωρεί πως κυρίως ευθύνονται οι ορμονικές διαταραχές κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης, κάτι που φυσικά γεννά σημαντικά ερωτηματικά στην περίπτωση της αντρικής επιλόχειας κατάθλιψης. Χωρίς, λοιπόν, να έχουμε ασφαλή δεδομένα, οφείλουμε να εξετάσουμε την αντρική λοχεία ως την ανάληψη ενός σημαντικού και στρεσογόνου κοινωνικού ρόλου, αυτού του πατέρα.
Τα στοιχεία που συνηγορούν στην εμφάνιση επιλόχειας κατάθλιψης στους άντρες είναι οι κακές οικονομικές απολαβές, η κοινωνική απομόνωση, η σεξουαλική αποξένωση από την σύζυγο ή η εμφάνιση κατάθλιψης και στην μητέρα.
Οι οικονομικές υποχρεώσεις του πατέρα αυξάνονται ιλιγγιωδώς με την απόκτηση ενός παιδιού, έτσι μπορεί να δημιουργηθεί η αίσθηση μιας καθημερινής πάλης σε μια εργασία πολύωρη ή μη ικανοποιητική που με την σειρά της επιφέρει σωματική και ψυχολογική εξουθένωση. Σε περιπτώσεις ανεργίας, ο πατέρας είναι ακόμα πιο επιρρεπής στην κατάθλιψη, καθώς αδυνατεί να αναλάβει τον κοινωνικά καθιερωμένο ρόλο του ‘κουβαλητή’.
Η απόκτηση ενός παιδιού αναδιαμορφώνει όλη την κοινωνική ζωή των γονέων, με αποτέλεσμα κάποιοι πατέρες να νιώσουν κοινωνική απομόνωση, καθώς αδυνατούν να ασχοληθούν με δραστηριότητες που είχαν και απολάμβαναν. Οι ίδιες δραστηριότητες μεταφράζονται στο μυαλό τους σαν κάτι τόσο απαγορευμένο που μετέπειτα δεν μπορούν να τους προσφέρουν καμία ευχαρίστηση, μετατρέποντας την καθημερινότητα σε ένα είδος φυλακής.
Πλήρης αναδιαμόρφωση επέρχεται και στην σχέση των δύο γονέων. Η μετάβαση ενός ζευγαριού από την σχέση των συντρόφων στην σχέση των γονέων μπορεί να δημιουργήσει ενδοοικογενειακές αναταραχές. Το ζευγάρι μπορεί να βιώσει σεξουαλική αποξένωση και ο πατέρας να νιώσει εγκαταλελειμμένος.
Τέλος, η κακή ψυχολογία της μητέρας, από την απλή θλίψη μέχρι και την εκδήλωση κατάθλιψης από πλευράς της, είναι ικανή να δημιουργήσει στον πατέρα το αίσθημα ότι δεν είναι κατάλληλος να την στηρίξει και να την βοηθήσει τόσο στο πρώτο διάστημα όσο και στην συνολική ανατροφή του παιδιού.
Αντιμετωπίζοντας την οικογένεια σαν ‘ένα σώμα’ θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως η εγκυμοσύνη, ο τοκετός και η λοχεία επαναπροσδιορίζει όλες τις λειτουργίες του. Η ψυχική υγεία και των δύο γονιών είναι σημαντική για την ανάπτυξη του παιδιού. Δεδομένου ότι οι άντρες, εν γένει, εξωτερικεύουν δυσκολότερα τα συναισθήματά τους, αυτό που θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι δεν πρέπει να υποφέρουν σιωπώντας. Η βοήθεια από ειδικούς είναι αυτή που μπορεί να οδηγήσει μια οικογένεια στην ισορροπία και στην γονεϊκή ευτυχία.
Ένα ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ από το BBC Stories με άντρες που βίωσαν επιλόχεια κατάθλιψη.
Ένα αμερικάνικο site για την αντρική επιλόχεια κατάθλιψη με χρήσιμες πληροφορίες και online forum (απαιτείται γνώση αγγλικών)
Σου άρεσε το άρθρο που διάβασες; Κάνε Like και Share!